Ecologische woonzones in Nederland: een inventarisatie

Het onderzoek laat aan de ene kant van het spectrum een groep initiatiefnemers zien die met een enorm doorzettingsvermogen en grote tijdsinvestering zelf een ecologische woonzone weet op te zetten. Ingeschat wordt dat de vraag naar dergelijke duurzame (samen)woonvormen groter is dan de relatief kleine groep van een honderdtal actieve initiatiefnemers die in deze studie naar boven kwam. Aan de andere kant van het spectrum zien we een groeiend aantal woonvarianten dat zich richt op een hoger segment. Projectontwikkelaars lijken hier de drijvende kracht. Zij beschikken over investeringsmogelijkheden en nemen de praktische kant van de uitvoering voor hun rekening. Tussen deze twee groepen zit naar verwachting een grote latente behoefte. Te denken valt aan een (of meerdere) marktsegmenten die op zoek zijn naar een duurzame woonvorm in het groen, waar enige mate van keuzevrijheid zit in het ontwerp, maar die geen jaren tijdsinvestering vraagt én betaalbaar is.

Versnelling brede benadering duurzame bouw

Het aantal ecologische woonzones is vooralsnog beperkt. Toch lijkt de beweging richting een brede benadering van duurzame bouw voorzichtig ingezet te zijn. Naast de eerder genoemde projectontwikkelaars lijken ook andere partijen uit de bouwketen geïnteresseerd in de potentie van onder andere biobased bouwen. Gezien de grote uitdagingen waar Nederland voor staat (onder andere woningbouwopgave, klimaatadaptatie, stikstofreductie en dergelijke) vraagt dit om verandering van de hele bouwketen. Om tot een verdere versnelling te komen, kan het interessant zijn om te kijken op welke manier het mogelijk is om de voordelen van zowel biobased bouwen als van het realiseren van natuur in woonwijken te converteren in een businesscase. Een maatschappelijke kosten-batenanalyse op de bredere effecten van duurzaamheid kan hier helpend in zijn, onder andere om de baten van een ecologische woonzone voor de overheid helder te krijgen en om de ermee gemoeide kosten ernaast te leggen.

Overheid sturende en faciliterende rol

Sturing en een faciliterende rol vanuit de overheid zijn ook helpend. Zo bieden aanbestedingen kansen om de voordelen van biobased bouwen, of breder, de aanleg van een ecologische woonzone, mee te laten wegen bij de beoordeling. Daarnaast kunnen provincies en gemeenten via programma’s van eisen sturen op dat wat de markt ontwikkelt en welke eisen aan eigenaren worden gesteld. Overheden kunnen ook een belangrijke rol spelen in het vergemakkelijken van het vinden van een locatie voor ecologische woonzones maar ook helpt het als er randvoorwaarden worden gesteld of eisen worden opgelegd aan locaties om ecologisch bouwen te promoten. Ook het meedenken in de totstandkoming van de benodigde financiering is belangrijk. Overheden kunnen vertrouwen uitdragen door het verstrekken van een subsidie, met name in de eerste prille fase van ontwikkeling is deze voor initiatiefnemers zeer welkom.