Overige adviezen
Het Wijklab-panel krijgt een dag om de wijk te leren kennen en uiteenlopende betrokkenen en organisaties uit de wijk te spreken. Het panel maakt van het Wijklab gebruik om ook adviezen te geven die iets verder van de centrale vraagstelling af liggen maar de wijk verder zouden kunnen helpen. Rond drie thema’s formuleerde het panel aanvullende adviezen:
- Organiseer dat de stad bijdraagt aan de wijkaanpak. Schiedam-Oost heeft eigen, hardnekkige problematiek. De vindplek van deze problemen is weliswaar de wijk, maar moet alles ook in de wijk worden opgelost? Hoe kan op stedelijk niveau ondersteuning geboden worden aan de doelstellingen van de vernieuwing van de wijk? Het Wijklab-panel adviseert om verstedelijkingsprojecten elders in de stad te benutten ten behoeve van de woon- en logiesvraag in Schiedam-Oost om de druk op de wijk te helpen verlichten. Het aangrenzende grootschalige inbreidingsprogramma Schieveste zou hierin een functie kunnen vervullen, waarbij pal naast de wijk ongeveer drieduizend woningen zullen worden opgeleverd. Het expertpanel waarschuwt ervoor dat de twee stadsdelen (Schieveste en Schiedam-Oost) met de ruggen naar elkaar kunnen komen te staan en adviseert daarom een stevigere relatie tussen beide gebieden op te bouwen. Schiedam-Oost kampt met overbewoning. Schieveste zou kunnen zorgen voor ‘lucht’ in de wijk.
- Zet de aanpak van de particuliere woningvoorraad hoger op de agenda in de wijkaanpak. Schiedam-Oost heeft te maken met woonoverlast, slechte kwaliteit woningen en overbewoning. Deze problemen vinden de deelnemers vooral in de particuliere woningvoorraad, waar veel arbeidsmigranten veelal tijdelijk worden gehuisvest in te kleine woningen. Schiedam maakt al werk van deze opgaven, bijvoorbeeld met maatregelen rondom opkoopbescherming en zelfbewoningsplicht. Het panel is van mening dat deze opgave nog meer aandacht verdient. Het stelt dat de neerwaartse spiraal waarin Schiedam-Oost zich bevindt voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door het uitmelken van particulier bezit, waar arbeidsmigranten ontoereikend en onzeker worden gehuisvest. Het NPLV maakt het makkelijker om het Rijk meer bij deze taaie problematiek te betrekken om gezamenlijk te onderzoeken welke bestaande instrumenten nog ingezet kunnen worden en welke nieuwe wegen nog kunnen worden ontwikkeld. Het panel adviseert om in de stedelijke vernieuwingsaanpak de particuliere woningvoorraad een grotere rol te geven. Dit is waar de wijk alleen niet op kan acteren, maar waar de stad en het Rijk aan zet zijn. Op die manier bouw je ruimte in om de particuliere eigenaren waar nodig aan hun (dure) jasje te trekken en maak je samenwerking met relevante domeinen binnen de gemeente makkelijker. Daarbij benoemt het panel dat zij er waarde aan hecht dat de inzet niet moet zijn om de arbeidsmigranten uit de wijk te halen, maar juist om hen passende en toereikende huisvesting te bieden. Passende huisvesting is de maatschappelijke sleutel van de oplossing voor andere problemen, zoals overlast.
- Geef de professionals en semi-professionals die actief zijn in de wijk meer ruimte en vertrouwen. Daaronder scharen de panelleden ook de bewoners die zij hebben gesproken en die zodanig geprofessionaliseerd zijn dat zij zich halve of zelfs driekwart professional noemen. Het expertpanel complementeerde deze semi-professionals met hun inzet en bijdrage aan de goed vertakte sociale infrastructuur in de wijk. Er ligt hier ook een opgave: de panelleden merkten dat discontinuïteit van professionals een kwetsbaarheid is in de wijk en dat de overdracht en borging van belangrijke sociale netwerken niet altijd goed gaat. Daarnaast observeren de panelleden dat de positie van sommige professionals kwetsbaar is door tijdelijke contracten, strikte takenpakketten en geringe discretionaire ruimte. Die professionals kunnen daardoor in de knel komen met hun werkzaamheden in de wijk, vooral als zij grenzen moeten stellen richting andere professionals en bewoners. Het panel adviseert daarom om deze professionals (en dus ook de bewoner-professionals) steviger te omarmen met meer vertrouwen, ruimte en veiligheid, zodat zij hun kwaliteiten duurzaam kunnen inzetten voor de wijk en niet geremd worden door allerlei institutionele belemmeringen.
Achtergrond Wijklab
Het advies van het Wijklab-panel in Schiedam-Oost kwam tot stand in één dag door een bezoek aan de wijk en gesprekken met diverse bewoners, professionals en beleidsmakers actief in de wijk of in de wijkaanpak. Alle deelnemers kregen vooraf achtergrondinformatie opgestuurd over de belangrijkste opgaven, werkwijzen en de beleidshistorie. De hoofdvraag werd vooraf geformuleerd met de gemeente en luidde: hoe brengen we de bestaande bottom-up werkwijze van wijkgericht werken Oost Pact Door samen met de meer top-down georganiseerde wijkaanpak Nationaal Programma Schiedam-Oost?
Schiedam-Oost is met name gebouwd in de jaren 20 en 30 en afgebouwd in de jaren 50 en 60. Delen zijn in de jaren 80 en 90 gerenoveerd of gesloopt en opnieuw opgebouwd. De wijk heeft 11.000 bewoners verdeeld over 5.400 woningen. Oost is een echte stadswijk, opgebouwd in zeven buurten die rond lanen en singels zijn gegroepeerd.