Als stadsmarinier heeft Danielle de opdracht om een stevige impuls te geven aan de leefbaarheid in Carnisse. Aan die opdracht begint Danielle door te luisteren: “De kunst is om eerst te luisteren en erachter te komen wat het geluid van de wijk is. Vaak wordt er al zo veel gedaan – waar lopen mensen zoal tegenaan, waar zit het klem?” Om daarachter te komen, is Danielle vaak – meestal al wandelend – aanwezig in de wijk, in gesprek met bewoners en actieve partijen. Al dat luisteren kost tijd, maar is volgens haar een cruciale eerste stap om iets groters te bereiken: “Je drinkt eerst een kop koffie, dan plant je een paar bolletjes en pas daarna richt je een park in.” Bij haar contact met betrokkenen in de wijk is Danielle ook alert op wie ze níet (automatisch) treft. Zo viel het haar in haar eerste weken in Carnisse op dat ze veel hoorde over (overlast van) arbeidsmigranten, maar vrijwel niets van henzelf. Daar bracht Danielle snel verandering in. Taal bleek de belangrijkste barrière, die ze wist te overbruggen door twee Poolssprekende collega’s in te zetten: “Met hen zijn we gewoon de straat op gegaan, in een bus, om deze groep aan te spreken. Zo hebben we dat netwerk toegevoegd. Dan krijg je een veel beter beeld van wat er speelt.”
Lessen voor een effectieve aanpak
Met de problemen die ze in deze oriënterende fase signaleert, gaat Danielle vervolgens van heel praktisch op wijkniveau tot agenderend op bestuurlijk niveau aan de slag. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor haar aanpak van de overlast van arbeidsmigranten in Carnisse. Zo maakte ze van haar kantoor in de wijk een plek waar arbeidsmigranten met praktische hulp en tolken hun inschrijving bij de gemeente kunnen regelen – iets wat volgens Danielles analyse van het overlastprobleem weleens een belangrijk deel van de oplossing zou kunnen zijn. Daarnaast vraagt Danielle aandacht van bestuurders voor het probleem. Dat doet ze bijvoorbeeld in haar wekelijkse overleggen met de burgemeester, of door het schrijven van een raadsbrief. Bovendien agendeert ze de problematiek en de door haar geleerde lessen over een effectieve aanpak (waar dat passend is) regelmatig in haar netwerk binnen de Rijksoverheid. Dat gebeurt overigens ook andersom. Danielle, samenvattend: “Zo ritsel ik alles tussen straat en staat.”
Taallessen op zondagmorgen
Hardnekkige problemen in de wijk vragen vaak om maatwerkoplossingen, is Danielles ervaring. Zeker waar zulke oplossingen (nog) niet in ‘het systeem’ passen, gaat ze pragmatisch en improviserend te werk. Als voorbeeld noemt ze de taalles die onlangs op een zondagmorgen in haar kantoor gegeven werd. Danielle over de aanleiding van deze gebeurtenis: “Taal is een van de enige manieren om wijkbewoners en daarmee de wijk weerbaar te maken. Voor veel van hen is zondag de enige dag waarop ze vrij zijn en taalles kunnen volgen. Maar het systeem van taalaanbieders was nog niet toe aan taallessen op zondagmorgen.” Daarop sloeg Danielle de handen ineen met een taalaanbieder die wel bereid was de les op zondag te geven, maar daar geen locatie voor beschikbaar had. Samen organiseerden ze de eerste taalles in de wijk op zondag: “En afgelopen zondag was hier de eerste taalles. We hebben er dus een soort coproductie van gemaakt, van iets wat wel tot het systeem behoort, namelijk de taalaanbieder, en daarbij mijn improvisatie met iets wat van mij is, het kantoor, om dat op zondag mogelijk te maken.”
Collega’s meenemen in de buikpijn
Naast het komen tot dit soort pragmatische oplossingen ziet Danielle het ook als haar taak om, waar de wijk en bewoners dat nodig hebben, huidige processen en manieren van werken binnen de gemeente te veranderen. Daarvoor is een goede samenwerking met collega’s onmisbaar, vertelt ze. Hen informeren en overtuigen is daarmee een belangrijk onderdeel van Danielles werk: “Daar investeer ik veel in – dat collega’s snappen waar ik mee bezig ben, waarom dat nodig is en dat het werkt.” Om collega’s te overtuigen, gaat Danielle vooral in op concrete casussen en persoonlijke verhalen: “Met echte verhalen neem je collega’s mee in de buikpijn van die casussen. Zodat we allemaal voelen dat bepaalde regels niet werken zoals we ze bedoeld hebben.”
Omgaan met weerstand
Het tot stand brengen van verandering en het daarin meekrijgen van collega’s en andere partijen gaat niet altijd makkelijk, vertelt Danielle: “Na het luisteren komt het veranderen. Dat is ook een fase waarin het wat kan gaan ‘rommelen’: niet iedereen gaat direct mee in die verandering.” Met dit soort weerstand gaat Danielle in eerste instantie om door het gezamenlijk doel te (blijven) benadrukken. In sommige situaties kiest ze ervoor om te investeren in de relatie met collega’s en teambuilding. Dat deed ze bijvoorbeeld in Bospolder-Tussendijken: “Ik had toen veel moeite om het ambtelijk apparaat betrokken te krijgen. Toen hebben we met het team ervoor gekozen om vier keer per jaar een leuke dag te organiseren en ze zo te betrekken. Dat is heel succesvol geweest; nu zijn er trainingen in de manier van werken waar wij toen voor pleitten, namelijk goed luisteren en doen wat de wijk nodig heeft.” Soms maakt Danielle bij weerstand ook gebruik van haar mandaat en positie in de organisatie: “Dan zeg ik heel open: ik ga het een tafel verder brengen. Dat kan de tafel van de burgemeester zijn, maar ook die van een directeur of een medewerker op de vloer. Schakelen tussen al die niveaus is het mooist.” Met dit ‘instrument’ gaat ze wel spaarzaam om, vertelt Danielle: “Soms is het niet anders; dan zit het vast. Maar mijn absolute voorkeur gaat uit naar het doen inzien, inspireren, samen doen.”
Danielle van den Heuvel werkt zo’n dertien jaar bij de gemeente Rotterdam, waarvan ongeveer de helft als stadsmarinier. In die functie was ze eerst actief in de binnenstad en de wijk Bospolder-Tussendijken en nu, sinds juni 2020, ‘op zuid’ in de wijk Carnisse. Naar eigen zeggen is Danielle in haar loopbaan steeds een stukje opgeschoven naar de praktijk, waar ze als stadsmarinier middenin staat. In die praktijk vindt ze ook haar grootste drijfveer voor het werk: de bewoners en andere betrokken mensen