Woningdelen en woningsplitsen mogelijk én gemakkelijker maken

Dertig tips en aanbevelingen voor gemeenten

Woningsplitsen en woningdelen heeft grote potentie en dat onderkennen steeds meer partijen. Ook gemeenten. Het in de praktijk brengen staat echter veelal nog in de kinderschoenen. We sommen de voordelen en verschillende varianten van woningdelen en -splitsen op. Daarnaast bieden we vooral handvatten voor gemeenten om hiermee aan de slag te gaan, zowel praktisch als juridisch-planologisch, om woningdelen en -splitsen mogelijk en eenvoudiger te maken.

Tips uit de praktijk

We laten voorbeelden zien van hoe andere gemeenten:

• Bewoners en andere initiatiefnemers ondersteunen.
• Woningdelen of -splitsen promoten en met bewoners in gesprek gaan.

Daarnaast bespreken we:

• Hoe je onderscheid maakt tussen de verschillende woningdeelvarianten.
• Hoe je woningdelen en -splitsen gebiedsgericht aanvliegt door woningsplitsen of woningdelen (zoals hospitaverhuur of verkameren) in wijken waar het kan vergunningsvrij te maken (eventueel met voorwaarden), maar in wijken waar het niet kan, juist te reguleren.

We beschrijven de ervaringen van gemeenten die:

• Te veel voorwaarden stelden en hoge leges rekenden, en hoe dat in de praktijk belemmerend werkt.
• Hun woningdeel- en -splitsbeleid en onderliggende voorwaarden juist versoepelden.

Ten slotte vroegen we enkele experts en ervaringsdeskundigen om hun tips en aanbevelingen. Met twintig praktische tips helpen we gemeenten woningdelen en splitsen te vergemakkelijken. Daarnaast bieden we tien juridisch-planologische tips.

Woningdelen en -splitsen juridisch-planologisch mogelijk maken

We onderscheiden vier beleidsopties hoe je als gemeente woningdelen en -splitsen in het omgevingsplan en de huisvestingsverordening kunt opnemen. Veel gemeenten hanteren (onbedoeld) standaard een vergunningsstelsel, maar zo’n stelsel kost de burger en gemeente veel tijd en geld. Tijd en geld die anders ingezet kunnen worden. We onderscheiden vier mogelijkheden hoe je woningdelen en splitsen in het omgevingsplan en de huisvestingsverordening mogelijk én gemakkelijker kunt maken:

1. vrijlaten (met definities) of bepaalde woningdeelvarianten gericht toestaan;
2. woningdelen of -splitsen onder voorwaarden toestaan (optioneel met een meldplicht);
3. toestaan na een vergunning; of
4. verbieden.

Deze vier faciliteeropties kun je gebiedsgericht en voor elke woningdeelvariant anders invullen.  We laten zien welke keuzes gemeenten al maakten.

Politieke keuzes en handelingsperspectief

De positieve kanten van woningdelen moeten ook in balans zijn en niet doorschieten en naar de andere kant doorslaan. Een hogere woonbezetting in een wijk biedt kansen voor een wijk, maar een te hoge woonbezetting in een wijk of straat kan overlast veroorzaken. Die spanning vraagt om politieke afwegingen en beleidskeuzes: meer toestaan en woningdelen (nog) meer faciliteren versus de risico’s van doorschieten. Dat vraagt ook om handelingsperspectief als er toch onvoorziene en ongewenste neveneffecten optreden als je woningdelen en splitsen vrij(er) laat. We laten daarom ten slotte zien welke beheermaatregelen de gemeente dan achter de hand heeft.