Voorkom verdringing van bewoners met ‘gentle gentrification’

Het voorkomen van verdringing is een cruciaal aandachtspunt bij het werken aan gemengde wijken. Verdringing is echter niet volledig te voorkomen. Het veranderen van de wijk is immers de kern van een brede langjarige wijkaanpak. Door alle veranderingen kunnen bestaande bewoners zich minder thuis gaan voelen. Denk bijvoorbeeld aan vernieuwing van vertrouwde voorzieningen, het veranderen van de omgangsvormen of het wegvallen van het vertrouwde sociale netwerk. Woonwensen kunnen veranderen als mensen door verbeteringen in de wijk zelf vooruitgaan in het leven; ze kiezen er dan soms voor om hun vertrouwde buurt te verlaten.

Verdringing is echter wél problematisch als het schadelijke gevolgen heeft voor de leefsituatie van mensen. Bijvoorbeeld wanneer ondersteunende netwerken in een korte tijd worden afgebroken. Of wanneer mensen onder druk komen te staan om op woningen te reageren in buurten die niet aansluiten bij hun woonbehoeften. Bij sloop-nieuwbouwprojecten zijn er feitelijk drie groepen belanghebbende bewoners: degenen die blijven, degenen die moeten vertrekken en de nieuwe instromers. De strategie voor de gemengde wijk moet erop gericht zijn om de woonkwaliteit voor alle drie de groepen te verbeteren, dus ook voor degenen die de wijk verlaten.

Het is daarom van belang dat fysieke veranderingen van wijken geleidelijk, gefaseerd en met aandacht voor alle bewoners worden uitgevoerd. In de huidige krappe woningmarkt kan het nodig zijn om projecten langer de tijd te geven, zodat bewoners de kans krijgen om een vergelijkbare of zelfs betere woning te vinden in hun wijk, gemeente of regio. De horizon van 20 jaar van het NPLV moet er vooral voor zorgen dat zittende bewoners profiteren van de opwaardering van hun wijk. Het doel van de integrale wijkaanpak is immers het tegengaan van kansenongelijkheid en het helpen van mensen om sociaal vooruit te komen.

Deze benadering zou je gentle gentrification kunnen noemen. Een geleidelijke aanpak biedt bewoners de mogelijkheid om mee te groeien met de veranderingen in de wijk. Zij krijgen de tijd om een bewuste afweging te kunnen maken om te blijven of juist niet. Verder helpt een doordachte fasering van de fysieke aanpak om doorverhuizen binnen de wijk beter mogelijk te maken. Met gentle gentrification, kunnen sociale stijgers voor de wijk worden behouden en kunnen ongecontroleerde vormen van gentrificatie worden tegengegaan.

Deze benadering vraagt echter wel om vasthoudendheid en om veel bestuurlijke moed. Daarom is ook scherpte nodig bij het gebruik van de term gentle gentrification. We moeten ervoor zorgen dat onder het mom van deze aanpak geen veranderingen worden doorgevoerd waardoor mensen met een laag inkomen worden gedwongen te vertrekken uit hun wijk, of zelfs uit hun stad.