Geclusterde woonvormen voor senioren
Handreiking over wat geclusterd wonen voor ouderen is en wat aandachtspunten zijn bij het ontwikkelen van deze woonvorm.
10 juli 2023
Tien tips voor dementievriendelijk wonen
In Nederland neemt het aantal mensen met dementie sterk toe. Bijna 300 duizend mensen in Nederland hebben dementie en dat loopt op tot ruim een half miljoen in 2040. Van deze mensen woont 70 procent zelfstandig. Het dementievriendelijk maken van woningen en leefomgeving vraagt de nodige aanpassingen op sociaal, fysiek en organisatorisch vlak. Deze inzichten en tips helpen je om in je eigen lokale praktijk bij te dragen aan een dementievriendelijker Nederland.
Ondersteun bij zelfstandig wonen
Miriam van Meerten, belangenbehartiger bij stichting Alzheimer Nederland, roept op tot urgentie. Van de mensen met dementie woont namelijk 70 procent zelfstandig. En een deel van hen woont alleen; boven de 80 jaar gaat het om de helft van mensen met dementie. Om kwaliteit van leven te behouden, zijn aanpassingen in woning én omgeving nodig. Miriam geeft praktische tips:
- Zorg voor een eigen appartement, met eventueel een aparte slaapkamer voor de partner, omdat iemand met dementie ’s nachts heel onrustig kan zijn.
- Zorg voor contrast bij deurposten, in het trappenhuis en buiten op straat, zodat iemand met dementie belangrijke informatie goed ziet.
- Betrek zorgpartijen zodat overdag en ’s avonds passende zorg geleverd kan worden.
- Ondersteun sociale contacten door een community builder in te zetten en een ontmoetingsruimte te organiseren en daar activiteiten aan te bieden.
- Heb je behoefte aan concrete tips voor jouw lokale situatie? Doe dan de dementiescan en breng de situatie in jouw gemeente in kaart.
- En is er behoefte aan meer kennis, woningcorporaties en gemeenten, laat je werknemers dan scholen in dementievriendelijkheid.
Radicale verandering in wonen en zorg is nodig
Volgens Hilde Verbeek, hoogleraar zorgomgeving voor kwetsbare ouderen aan de Universiteit Maastricht en vice-voorzitter van de Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg, is een radicale verandering in het bieden van zorg aan mensen met dementie nodig. Het klassieke continuüm van thuiszorg naar aanleunwoning naar woonzorgcentrum naar verpleeghuis hebben we niet meer. Het ontstaan van nieuwe woonvormen en het sociale kapitaal van nieuwe woonzorggemeenschappen hebben we hard nodig om in te spelen op vergrijzing en dementie. Hilde deelt lessen en inzichten op basis van haar onderzoek:
- De zorgomgeving is van invloed op het dagelijks leven van mensen. Zorg kan niet los gezien worden van de sociale, fysieke en organisatorische omgeving waarin het wordt geboden.
- Zet niet de zorg centraal, maar het dagelijks leven van mensen. Neem de voorkeuren van mensen met dementie en wat zij kunnen als uitgangspunt. Dan ontstaat een andere vorm van zorg die bijdraagt aan het actief houden van mensen en het versterken van hun sociale netwerken. Zorgboerderijen zijn hier een mooi voorbeeld van.
- Wetenschappelijk onderzoek laat zien wat de werkzame elementen zijn van deze kleinschalige woonvormen. Op basis hiervan maken we een vertaalslag naar de reguliere zorg. Wat werkt en hoe kunnen we dat op andere plekken implementeren om tot een betere zorgomgeving te komen?
- Op allerlei plekken in het land ontstaan nieuwe initiatieven die vorm geven aan de werkzame elementen. Het vraagt durf en visie om deze radicale verandering te maken. Vakinhoudelijk leiderschap is daarbij van essentieel belang.
Kijk de presentatie van Hilde Verbeek terug
Inbreng van kennis in beleid en planvorming
Tot slot werd in gesprek met de aanwezigen geconstateerd dat we moeten zorgen dat bij de landelijke ambities van nieuwe woningen voor senioren ook rekening wordt gehouden met dementie. De Omgevingswet en – visie biedt daarbij belangrijke kaders voor een dementievriendelijke (woon)omgeving. En bij het invulling geven van de visie kunnen de kernwaarden voor een gezonde leefomgeving van de GGD een praktische richtlijn bieden.