Stedelijke duurzaamheidstransities: energie, klimaat & circulariteit

Zes lessen voor de aanpak van stedelijke duurzaamheidstransities

1. Sluit aan wat bij mensen belangrijk en eerlijk vinden
   Dus leg niet de nadruk op ‘CO2 -reductie’ maar op zaken als gezondheid, leefbaarheid en een mooiere stad. Kies daarbij voor een brede, transparante aanpak en let op een evenwichtige verdeling van lasten en lusten. Ook als dat misschien meer tijd kost.
2. Zet bij het ontwerpen en gebruiken van tool, ook altijd in op menselijk contact
   Er zijn veel tools die beleidsmakers kunnen ondersteunen bij het maken van duurzame keuzes, ze ondersteunen mensen om samen beslissingen te nemen. Neem dus bij ontwikkeling de mensen mee die de tools ook echt gaan gebruiken
3. Neem samenwerking serieus
   Samenwerking is nodig om samen oplossing te vinden die aansluiten bij een specifieke situatie, bij de belangen die spelen en de verschillende visies. Dat kost tijd, maar betaalt zich terug in goede oplossingen mét draagvlak. Goede vormen zijn bijvoorbeeld nieuwe brede netwerken of een living lab.
4. Let op goede balans in duurzaamheidsambities – zet bij grote problemen kleine stapjes
   Niet te bescheiden, dan zet je niks in beweging en weten mensen ook niet waar ze aan toe zijn. Maar ook niet te ambitieus, dan wordt het onhaalbaar en haken mensen af. Of ze kiezen voor snelle oplossingen die achteraf niet zo duurzaam blijken te zijn.
5. Duurzaamheidambities vereisen echt om een andere manier van denken
   En dat is heel lastig. Wetenschappers hebben de neiging om dat voor anderen te gaan doen. Maar dat werkt niet. Beleidsmakers en praktijkmensen moeten het echt zelf gaan doen. Actieve betrokkenheid van beleidsmakers in experimenten helpt bijvoorbeeld om de resultaten te vertalen en stimuleert een lerende, reflectieve houding.
6. Pak de instituties aan – ook met onderzoek
   Bij het koppelen van opgaven stuit je vaak op belemmeringen binnen instituties. Die moeten stapsgewijs en van binnen worden aangepakt. Dat is lastig. Er zijn tools ontwikkeld om hierbij te ondersteunen, maar ligt komende tijd ook nog echt een uitdaging.

Wat is slimme mobiliteit?

‘Slimme mobiliteit’ gaat gepaard met allerlei innovaties en oplossingen: zelfrijdende auto’s als manier om verkeersopstoppingen te voorkomen, of ongelukken, veroorzaakt door bestuurders. Mobility-as-a-Service (MaaS): hét duurzame en competitieve alternatief voor auto’s. Of op het gebied van verkeersmanagement, waarmee niet alleen een optimale verdeling van verkeer – volgens beleidsdoeleinden – kan worden geregeld, maar dat ook de beste service aan individuele gebruikers levert.

Energietransitie koppelen aan sociale opgaven

Marianne Linde, concerndirecteur gemeente Tilburg, benadrukt in het filmpje het belang van het koppelen van opgaven in de wijk en de samenwerking met bewoners: “Wij hebben de aanpak van veel onderwerpen samen genomen – ondergronds en bovengrondse infrastructuur, bereikbaarheid, groen, klimaat. Niet vanuit de traditionele beleidskokers maar samen met de inwoners van de wijk. We hebben de dagbestedingsopvang bijvoorbeeld gebruikt om contacten in de wijk te versterken. De inzichten en oplossingen uit de VerDuS SURF-synthesestudie, zoals het lijstje met de systeembarrières bij koppeling van transities, gebruiken wij regelmatig in onze beleidsdiscussies.”

Het ministerie van BZK ondersteunt stedelijke regio’s met duurzame ontwikkeling via Agenda Stad. Zij sloten de City Deal Energieke wijken, duurzaam en sociaal. Ook daarin wordt de energietransitie gekoppeld aan andere sociaal-maatschappelijke vraagstukken zoals werkgelegenheid, opleidingskansen, armoede en gezondheid. Programmamanager Frank Reniers: “De komende tien jaar zullen de steden er rigoureus anders uit gaan zien. Er worden één miljoen woningen gebouwd. Als we nu niet beginnen met circulair bouwen, klimaatadaptatie en andere manieren van energievoorzieningen dan gaat het fout. Daarom moeten we nu verbindingen leggen die er nog niet zijn. Dus mensen die bezig zijn met duurzaamheidsopgaven koppelen aan mensen die het stapelen van bakstenen als belangrijkste zien. Dat zijn nog twee gescheiden werelden.”