Meer dan ooit is het noodzakelijk om te werken aan een gezonde leefomgeving. Hanneke Kruize, lector Gezonde stedelijke ontwikkeling aan de Hogeschool Utrecht/RIVM, legt uit waarom. “Enerzijds staat de leefomgeving onder druk door zaken als hittestress en wateroverlast. Anderzijds staat gezondheid onder druk vanwege toenemende vergrijzing en mentale problemen.” Er is extra aandacht nodig voor groepen in een kwetsbare positie die minder gezond zijn en (mede daardoor) te maken hebben met meer stress in hun leefomgeving. “Mensen met lage inkomens wonen vaker in gebieden met minder groen, eten meer fastfood en hebben te maken meer overlast. Bewoners hebben te maken met een stapeling van verschillende uitdagingen en hebben minder keuzevrijheid om naar een gezondere buurt te verhuizen”, aldus Kruize.
Een gezonde leefomgeving: waar begin je?
De urgentie verschilt van plek tot plek. Kruize adviseert daarom in te zetten op de zogenaamde ‘no-regret’-gebieden. Dit zijn gebieden die te maken hebben met een ongezonde leefomgeving en een hoge hoeveelheid groepen in een kwetsbare positie. Met behulp van data maakte het RIVM in opdracht van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) op deze manier een stapelingskaart, waarin gebieden een kleur kregen op basis van gezondheid van de leefomgeving en de kwetsbaarheid van bewoners. Zo werd duidelijk welke gebieden in de MRA ‘no-regret’-gebieden waren om de gezonde leefomgeving te versterken.
Werk aan een gemeenschappelijke ‘tussentaal’
Naast het gebruik van data benadrukt Kruize het van belang om aandacht te hebben voor het samenwerken met nieuwe partners. Fysiek en sociaal vanuit de gemeente, bewoners, bedrijven en kennisinstellingen moeten elkaar leren kennen. Deze betrokkenen komen uit verschillende werelden, spreken andere talen en er gelden verschillende belangen. “Werk daarom aan een gemeenschappelijke ‘tussentaal’ om elkaar te begrijpen”, stelt Kruize. “En ook praktijkvoorbeelden laten het belang zien van het hebben van een stevige procesbegeleider en iemand die goede antennes heeft in de wijk.”
Gebiedsanalyse Metropoolregio Amsterdam voor gezonde leefomgeving en kwetsbare groepen (kwantitatief)
Healthy Ageing wijkaanpak Sunny Selwerd Groningen
De wijk Selwerd in Groningen kent zo’n aanpak. De wijk kampte met een lage ruimtelijke kwaliteit, veel steen en weinig leefbaar groen. De wijk was jaren niet aan de beurt geweest om te vernieuwen. Ook ervoeren de inwoners een stapeling van sociale problematiek. Sinds 2018 ging de gemeente daarom aan de slag met de Healthy Ageing wijkaanpak Sunny Selwerd, met het motto: “Alles wat we doen in Selwerd draagt bij aan de gezondheid en het welbevinden van de bewoners.”
Sinds de start in 2018 volgde Marleen Fluit, promovendus bij de RUG, het proces in de wijk. Ze richtte haar onderzoek op de organisatie van de wijkaanpak in Selwerd. Vanuit de vele ambities en plannen voor de wijk ontwikkelde zich een integraal kernteam dat gericht stuurt.
