Praktijkvoorbeeld Ontwikkeling sociaal domein Bestaanszekerheid en armoede

Sociaal domein in Leiden ontwikkelt door: voor en na corona

14 november 2022 | Leestijd: 4 minuten
Hoe gaan gemeenten om met de sociale gevolgen van corona? Karin Fahner vertelt hoe nieuwe doelgroepen in beeld kwamen in Leiden door de coronapandemie. En dat de fysieke en mentale gezondheid van inwoners nog steeds aandacht heeft en de gemeente zich voorbereidt op meer armoede en schulden. “Door corona zagen we hoe belangrijk het is om met passend aanbod aan te sluiten bij de leefwereld van mensen.”

In de stad is het leven teruggekeerd na de coronacrisis. Het is er weer druk en de terrasjes zitten vol bij mooi weer. Veel andere kwesties, zoals de energietransitie en de opvang van vluchtelingen, hebben de aandacht voor corona verdrongen. Toch is het onderwerp niet van de gemeentelijke agenda. Bij de uitbraak van corona begin 2020, deed de gemeente Leiden wat veel andere gemeenten deden: snel contact zoeken met organisaties en professionals in de stad. Zo probeerden ze in beeld te krijgen wat er in de stad gebeurde en wat er nodig was. Zo kwam de gemeente er al snel achter dat, naast de bekende kwetsbare groepen, ook nieuwe groepen het moeilijk hadden. Zoals schoolgaande jeugd, maar ook de studenten en ondernemers. Onder de druk van de crisis konden gemeenten en partners snel schakelen om problemen op te lossen. “Toen bleek dat veel kinderen niet thuis en online konden leren, kwamen er bijvoorbeeld snel huiswerkplekken en laptops”, vertelt Fahner.

Gevolgen voor gezondheid en welzijn van inwoners

De gemeente Leiden maakte eind 2020 ook capaciteit vrij voor een Social Impact team. Zo wilden ze zicht krijgen op de sociale gevolgen voor kortere en middellange termijn. Onder andere voor de gezondheid en het welzijn van Leidenaars. Dit team kreeg de opdracht om een advies op te stellen over wat de gemeente zou moeten doen na de crisis. Daarvoor kregen zij een jaar de tijd. “Ik ben allerlei rapporten over de gevolgen van corona gaan doorspitten”, licht Fahner toe. “We haalden informatie uit de tweejaarlijkse stads- en wijkmonitor en het vaste burgerpanel van de GGD. En we deden een interviewronde met partners. Denk aan wijkteams, zorg- en welzijnspartijen, maar bijvoorbeeld ook met de universiteit, ondernemers en sportverenigingen. Met deze partners bespraken we de (middel)langetermijngevolgen van corona en hun ideeën over extra ondersteuning van kwetsbare groepen. We vroegen ook wat de partners hier zelf aan wilden gaan doen. Het advies dat we op basis hiervan opstelden gaf de richting voor het programma ‘Social Impact’. Dat stelde het college eind 2021 vast. Nu loopt er een uitvoeringsprogramma van twee jaar.”

Gezondheid verbinden met andere programma’s en thema’s

Het advies stelt voor geen afzonderlijk traject organiseren maar zoveel mogelijk aan te sluiten bij lopend beleid, bestaande kaders en samenwerking. Denk aan het Preventieakkoord (met 40 partners), het Sportakkoord en het Nationaal Programma Onderwijs. Maar bijvoorbeeld ook bij de uitbreiding van regulier beleid. Verder adviseerde het team een versteviging van de reeds ingezette koers op het gebied van kansengelijkheid in en rond het onderwijs en beleid rondom de sociale basis, dat in 2019 al startte. Daarbij gaf de Raad drie prioriteiten mee: perspectief voor de jeugd, kwetsbare groepen en gezond leven in de stad. In het programma is gezondheid verbonden met andere thema’s, in aansluiting op wat de gemeente breder voorstaat: ‘Health in all policies’. Oftewel gezondheid samen met andere thema’s oppakken.

De vier thema’s van het Leidse post-corona programma Social Impact 2022-2023
  • Vergroten gelijke kansen: extra ondersteunen van kinderen en jongeren in en rond school en gelijke kansen. Verbeteren van de aanpak in Leiden, bijvoorbeeld door meer jongerenwerk op school in te zetten. Concrete uitkomst is bijvoorbeeld de nieuwe @Ease locatie voor jongeren.
  • Het voorkomen en verminderen van geldzorgen: extra aandacht voor de groep met minimuminkomen, ondernemers en mensen met een baan. De gemeente werkt met partners aan een betere vroegsignalering schulden, heeft het aantal huisbezoeken opgevoerd. Ook kunnen huishoudens tot 120 procent van het minimum inkomen nu gebruik maken van het Volwassenenfonds Sport en Cultuur.
  • Betere fysieke en mentale gezondheid: met onder meer extra buurtsportcoaches, en extra inspanningen voor ondernemers via het Stimuleringsfonds mentaal welzijn en een Actieplan studentenwelzijn.
  • Verbeteren van taalvaardigheid en digitale vaardigheden: bijvoorbeeld door extra lees- en taallessen aan te bieden, meer voorleesgroepen in en rondom scholen en computercursussen.
Lessen voor andere gemeenten
  1. Denk tijdig na over borging van je beleid
    “Wat ons op dat punt helpt, is dat er van meet af aan is ingezet op aansluiting bij bestaande beleidsthema’s en programma’s. Daarbij is de intentie van de gemeente om binnen het hele sociaal domein meer integraal te werken.” Dat is best een uitdaging, stelt Fahner, die zelf de nieuwe manager beleid maatschappelijke ontwikkeling in het sociaal domein wordt. Borgen betekent ook: meebewegen met nieuwe feiten en opgaven. “De grote toename van schulden en werkloosheid die we verwachtten door corona is niet gekomen bijvoorbeeld. Die komt er misschien nog wel. Mensen wachten vaak lang voordat ze hulp vragen. Ondertussen zien we hoge inflatie en energiearmoede. Daarom gaan we in het kader van borging ook verbindingen maken met lokaal beleid rondom dat thema.”
  2. De aanpak van (gezondheids)achterstanden gaat niet om één of enkele erkende interventies
    “Je hebt een palet van aanbod nodig. Een aanbod dat aansluit op wat er speelt in de leefwereld van de mensen. Zoals die van de ondernemers of studenten bijvoorbeeld. Zorg daarom dat je je doelgroep goed kent en met een passend aanbod komt”.
  3. Zorg voor goed relatiemanagement
    “In de coronatijd hebben we door het intensieve contact onze samenwerkingspartners goed leren kennen. Door die kennis konden we elkaar snel vinden en konden we hun sterke punten benutten. De kennis van je samenwerkingspartners moet je ophalen door regelmatig contact te onderhouden. Een les uit coronatijd is voor mij dan ook: je moet blijvend investeren in contact met je samenwerkingspartners. Maak er tijd voor.”

Karin Fahner, programmamanager Social Impact bij de gemeente Leiden.

Contact

Lydia Sterrenberg 06 57 94 18 06 LinkedIn

Ontvang nieuws van Platform31

Nieuws, publicaties en bijeenkomsten van Platform31 automatisch in jouw mailbox? Meld je dan aan voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief over actuele ontwikkelingen in stad en regio.

Bekijk al onze nieuwsbrieven en updates

"*" geeft vereiste velden aan