Robotisering en automatisering in de metaalsector: betekenis voor werk en onderwijs

Deze rapportage beschrijft de resultaten van het verkennend onderzoek naar de gevolgen van robotisering en automatisering voor de metaalsector. De verkenning kwam tot stand vanuit een combinatie van deskresearch en interviews met bedrijven die actief zijn in en rond de metaalsector, het onderwijsveld, de wetenschap en een aantal publieke organisaties. De gesprekspartners spraken hun verwachtingen uit over de gevolgen van robotisering en automatisering op de werkgelegenheid, op de bredere context/trends, de betekenis voor opleidingen en onderwijs en de mogelijke rol van de lokale overheid. In de laatste vier interviews is nadrukkelijk ingezoomd op de metaalsector in de regio Rijnmond.

Uit de verkenning blijkt dat de werkgelegenheid in de metaalsector weer groeit, vanwege een aantrekkende economie en omdat werk weer wordt teruggehaald naar Nederland (reshoring). Dankzij robotisering en automatisering dalen de productiekosten en kan de Nederlandse sector weer concurreren. De werkgelegenheid ontstaat uit de samenwerking tussen mens en machine: er is in toenemende mate behoefte aan programmeurs die ook ‘hands on’ materiaalkennis hebben en over goede sociale en communicatieve vaardigheden beschikken (21th Century Skills). Hoewel de werkgelegenheid in de metaalsector momenteel groeit, wordt er over vijf tot tien jaar krimp verwacht. De opkomst van onder andere de 3D-printer kan het werk van productiemedewerkers vervangen.

Aandachtspunt is de doorvertaling van wensen en behoeften vanuit het bedrijfsleven naar het onderwijs. Daarin kan ook de gemeente een rol hebben. Er is behoefte aan een breed regionaal arbeidsmarktbeleid. Dit betekent ook dat ‘de regio’ verantwoordelijk moet worden voor de vormgeving en realisatie van de eigen inclusieve arbeidsmarkt. Daarnaast zou de gemeente meer kunnen inzetten op bij- en omscholing, zich moeten richten op ontwikkelingen rond de aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven en wijzen op het belang van sociale en communicatieve vaardigheden. Bij gebrek aan passend personeel, zou de re-integratie van uitkeringsgerechtigden ook een mogelijke nieuwe werknemersgroep kunnen zijn.