Raadswerkgroep energietransitie houdt politiek geharrewar buiten de deur

Veel raadsleden worstelen nog met hun rol. Maar op sommige plekken zijn inspirerende voorbeelden te vinden. In een reeks artikelen licht Platform31 er drie uit. Over de raadsprojectgroep in Apeldoorn spraken we raadslid Robert Jan Jonker en programmamanager energietransitie Ellen Luten.

‘Zo, dat werkt goed’, dacht Ellen Luten toen ze in 2020 in Apeldoorn aantrad als programmamanager energietransitie en collega’s van het Omgevingswetteam een omgevingsvisie zag opstellen in goede samenwerking met een raadswerkgroep. “Dat wilde ik ook. Ik zag veel vraagstukken op ons afkomen: de regionale energiestrategie, de transitievisie warmte, allerlei technische vragen over aardgasvrije wijken. Hoe maak je dat hanteerbaar voor raadsleden?” Haar team bereidt ambtelijk het hele proces voor, maar het zijn de volksvertegenwoordigers die uiteindelijk al die grote beslissingen moeten nemen, realiseerde Luten zich. Voor beide partijen is het belangrijk om goed te weten wat de andere partij in dat samenspel nodig heeft.

Het leidde tot de oprichting van een projectgroep, met vertegenwoordigers van het merendeel van de fracties. Het voornaamste doel, zegt D66-raadslid Robert Jan Jonker, is om in de gaten te houden of de raad voldoende inhoudelijke kennis heeft om besluiten te nemen. “Als we merken dat dat niet het geval is, bespreken we als groep welke informatie nodig is en in welke vorm we dat willen aanbieden. Vaak organiseren we dan een informatiebijeenkomst voor de hele raad, die ook toegankelijk is voor bewoners.”

Projectgroep helpt bij goede behandeling in de raad

Een van de succesfactoren van de raadsprojectgroep is het apolitieke gesprek. “Als projectgroep proberen we echt met elkaar te praten zonder in te vervallen in debat. We gebruiken daarvoor de dialoogvorm als methode. Die is gericht op luisteren naar elkaar en samen zoeken naar de overeenkomsten, in plaats van de verschillen.”

Voor de vaststelling van het programma energietransitie organiseerden de projectgroep en het programmateam van Luten in 2023 drie openbare bijeenkomsten. Raadsleden en bewoners werden er bijgepraat over hoe Apeldoorn de energietransitie de komende jaren wil vormgeven.

Deze aanpak, met uitgebreide kennissessies voor raadsleden, levert een positieve bijdrage aan de behandeling van de complexe onderwerpen én aan de besluitvorming, zegt Jonker. “Door die kennissessies vangen we veel technische vragen af en kun je voorkomen dat die allemaal langskomen in de Politieke Markt Apeldoorn(de raadscommissievergadering, red.).” Inmiddels heeft de raad met grote meerderheid een principebesluit genomen over het eerste uitvoeringsplan: het aardgasvrij maken van de wijk Kerschoten.

De investering waard

Het verzorgen van de informatievoorziening aan de raadsleden vergt extra inzet van het team, zegt Luten. “Op sommige momenten zijn de financieel adviseur en projectleider uit het programmateam soms wel drie dagen per week bezig geweest om de raad – en het college – goed te betrekken. Maar zonder die voorbereiding waren er misschien veel meer vragen geweest, waarvan de beantwoording ook veel tijd kost.”

Ook de raadsleden in de raadsprojectgroep steken relatief veel uren in de energietransitie. De groep komt er op vergaderdagen van de gemeenteraad extra vroeg voor naar het stadhuis. Het is de extra tijd die beide partijen erin steken meer dan waard, vinden Luten en Jonker. Uiteindelijk leidt het tot besluiten die met meer draagvlak worden genomen, zien ze. En het versterkt de drie rollen van de raad: de intensieve afstemming zorgt ervoor dat de raad in staat is om de juiste kaders te stellen, het ondersteunt de controlerende taak van de raad en draagt ook bij aan de volksvertegenwoordigende rol: goed geïnformeerde raadsleden kunnen beter het gesprek met bewoners voeren.

Aandachtspunten

Hoewel het klinkt als een ideale aanpak, zijn er ook wat aandachtspunten. Zoals overal, zijn ook in Apeldoorn de raadsleden drukbezette mensen, de meesten met een baan naast het raadswerk. Het blijft dan ook een uitdaging om alle raadsprojectgroepleden er altijd bij te hebben. Luten ziet daarnaast dat de doorlooptijd van de te nemen besluiten langer wordt. “We hadden een vrij ambitieuze planning, maar als er extra presentaties of bijeenkomsten nodig zijn, kijken we wat realistisch en haalbaar is.”

Tips voor ambtenaren en raadsleden:

1. Zoek elkaar op en kijk samen hoe de ambtelijke organisatie de raad kan ondersteunen bij het nemen van besluiten over de energietransitie.
2. Investeer in deze samenwerking; die is tweezijdig. De raad heeft informatie nodig, maar ook de ambtelijke organisatie is erbij gebaat om te weten welke zorgen en vragen er spelen bij de raad.
3. Zorg dat het leuk is. Van een prettige werkrelatie gaat bij iedereen de energie stromen.