Het onderzoek ‘Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten? kwam tot stand o.l.v. prof. dr. J.W Duyvendak en prof. dr. E. Tonkens (red. M. van Bochove, E. Tonkens en L. Verplanke). Het onderzoek maakt deel uit van het onderzoeksprogramma van Platform31 en wordt uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit voor Humanistiek i.s.m. de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Zaanstad, zorginstelling Cordaan, woningcorporaties Eigen Haard en Ymere en de MOgroep.
Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten?
Nieuwe verhoudingen tussen vrijwilligers en professionals in zorg en welzijn
In 2013 sprak Koning Willem-Alexander in zijn eerste troonrede over de ‘participatiesamenleving’, waarin burgers meer zelf moeten doen. De vraag ‘Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten’ is met de bezuinigingen steeds vaker te horen. Uit onderzoek van Platform31, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit voor Humanistiek en maatschappelijke partners, blijkt dat vrijwilligers een grote(re) rol kunnen spelen, maar dat volledig overlaten aan vrijwilligers problematisch is.
Het onderzoek ‘Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten?’ is een studie naar het grotere beroep op vrijwilligers in de verpleegzorg voor ouderen, de dagbesteding voor mensen met een beperking en in het beheer van bijvoorbeeld buurthuizen en speeltuinen. Uit het onderzoek blijkt dat taken in zorg en welzijn die eerst door beroepskrachten werden verricht, niet volledig kunnen worden overgedragen aan vrijwilligers. Vrijwilligers spelen een belangrijke rol en die rol kan groeien, maar alleen in samenspel met professionele krachten. Deze blijken onmisbaar voor de continuïteit, de coördinatie en het ingrijpen in onverwachte situaties.
Vrijwilligers missen vaak de tijd, de opleiding, de sociale vaardigheden en/of ervaring. En wie wel veel tijd en capaciteiten heeft, vindt dat als het zo veel op betaald werk gaat lijken, het ook betaald moet worden.
Risico’s
In het beheer van speeltuinen en buurthuizen werken vrijwilligers vaker zelfstandig dan in de zorg. Maar dit brengt ook risico’s met zich mee. Zo beschikken veel vrijwilligers over onvoldoende gezag om bezoekers aan te spreken op hun gedrag. Met conflicten en soms kliekvorming en uitsluiting tot gevolg. Professionals kunnen door hun onafhankelijke positie wel ingrijpen, waar vrijwilligers dat niet kunnen of durven.
Arbeidsverdringing
Een ander probleem is dat veel professionals (soms terecht) bang zijn dat vrijwilligers langzaamaan hun plek zullen innemen. Strikt juridisch is er niet altijd sprake van arbeidsverdringing, maar de onzekerheid van professionals daarover belemmert de samenwerking met vrijwilligers: zij zien vrijwilligers dan als concurrenten. Daarom is het belangrijk dat gemeenten en organisaties een helder vrijwilligersbeleid voeren, dat duidelijk maakt dat van arbeidsverdringing geen sprake mag zijn.
Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten?
"*" geeft vereiste velden aan