AanDeBak helpt Rotterdamse jongeren op de arbeidsmarkt

Rotterdam-Zuid telt ruim 210.000 inwoners en kampt met hoge werkloosheidscijfers, vooral onder jongeren. Veel jongeren hebben moeite om werk te vinden vanwege een gebrek aan aansluiting tussen hun opleidingskeuze en de vraag op de arbeidsmarkt. Om jongeren een beter perspectief te bieden, is het programma Gaan voor een Baan opgezet vanuit het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ). Dit programma biedt intensieve loopbaanbegeleiding (LOB) aan jongeren vanaf groep 6 tot aan hun uitstroom naar de arbeidsmarkt. Het helpt leerlingen bij het ontdekken van hun talenten, interesses en drijfveren, en introduceert hen ook in kansrijke sectoren zoals zorg, techniek en de haven. Een belangrijk onderdeel van dit programma is de ‘AanDeBak-garantie’, waarbij jongeren op de middelbare school kunnen kiezen voor mbo-opleidingen waar Rotterdamse werkgevers een baangarantie bieden. Na het afronden van hun opleiding kunnen jongeren direct aan de slag. AanDeBak biedt jaarlijks zo’n 800 jongeren op Zuid een werkgarantie.

Met een vliegende start aan het werk

Het doel van Gaan voor een Baan is om jongeren op Zuid perspectief bieden en kennis te laten maken met kansrijke sectoren. Als jongeren kiezen voor een mbo-opleiding in een kansrijke sector, krijgen ze een garantie op een baan. Dat is hard nodig, zo legt Astrid Kroos (adviseur school en monitoring NPRZ) uit: “Als je uit een stevige familie komt, wordt er al vroeg aan je gevraagd wat je wilt worden. Maar als je uit een gezin komt waar niet gewerkt wordt of je bent nog maar net in Nederland, dan heb je geen beeld wat je kan worden en welke kansrijke beroepen er zijn. Het is essentieel om beroepen te zien om zo tot een goede keuze te komen. Als je een verkeerde (studie)keuze maakt, maar je hebt ouders op wie je kan terugvallen, is dat geen probleem. Maar als je dat vangnet niet hebt, kun je je zo’n keuze niet veroorloven. Helaas is dit vaak het geval voor kinderen op Zuid. We willen dus zorgen dat kinderen goed kiezen, de AanDeBak-garantie helpt daarbij.”

In totaal zijn er zo’n 800 AanDeBak-garanties per jaar. Jaarlijks verlaten zo’n 1.200 leerlingen op Zuid het vmbo. Uiteindelijk moet de helft van hen een garantie krijgen. Jongeren kunnen terecht in acht kansrijke sectoren: techniek, haven, bouw en infrastructuur, logistiek, zorg, politie, kinderopvang en primair onderwijs.

Scholen en werkgevers werken samen

De organisatie van AanDeBak valt onder het overkoepelende programma Gaan voor een Baan. Het coördineren en organiseren hiervan omvat veel verschillende activiteiten: de jongeren gaan op bliksemstage, doen een bedrijfsbezoek in kleine groepjes, krijgen sollicitatietraining en wonen andere activiteiten bij. Scholen hebben vaak niet de capaciteit en het netwerk om al deze activiteiten te organiseren. Het programmabureau Gaan voor een Baan heeft daarom JINC ingeschakeld, een onafhankelijke partij die scholen in contact brengt met werkgevers. JINC regelt de bliksemstages, sollicitatietrainingen en bedrijfsbezoekjes voor de scholen.

Natuurlijk zijn de werkgevers essentieel voor het goed functioneren van de AanDeBak-garantie. Werkgevers in de hierboven genoemde sectoren kiezen mbo-opleidingen uit die goed aansluiten bij de banen die ze aanbieden. Jongeren die voor een van deze opleidingen kiezen zijn vervolgens verzekerd van een stage en baan bij de werkgevers. Verder proberen werkgevers een aantrekkelijk maar realistisch beeld te laten zien van de banen door bliksemstages en bedrijfsbezoekjes zodat leerlingen goed geïnformeerd een baan kiezen. Dit gaat helaas niet altijd goed. Beroepsoriëntatie en het vasthouden van jonge werknemers is lastig, bijvoorbeeld in de zorg, legt Thomas Ebeltjes, projectleider AanDeBak, uit. Dit komt waarschijnlijk door de hoge werkdruk waar ook landelijk veel aandacht voor is. In Rotterdam wordt er samen met de scholen en werkgevers gewerkt aan oplossingen, zodat jongeren zich goed kunnen oriënteren en studenten gemotiveerd aan hun studie werken.

Succesfactoren

De AanDeBak-garantie kent een aantal succesfactoren. Alle scholen op Zuid doen mee. Het programma blijft groeien. Met name de haven- en technieksector zijn zeer gewilde sectoren voor de leerlingen. Hier wordt dan ook hard gezocht naar meer werkgevers die zich graag bij AanDeBak willen aansluiten. Dat gaat volgens het programma steeds beter: inmiddels melden werkgevers zichzelf aan om garanties te geven. Een positieve ontwikkeling is dat scholen zelf ook steeds meer aan de slag gaan met AanDeBak en een grotere rol oppakken. Voornamelijk de mbo-scholen zijn hier hard mee bezig.

Dankzij samenwerkingen met Talenthub en het jongerenloket krijgen jongeren die het even moeilijk hebben een duidelijk signaal dat ze gewild zijn bij werkgevers. Talenthub is een initiatief van de grote Rotterdamse mbo-scholen en biedt persoonlijke begeleiding aan jongeren die dreigen uit te vallen. Via de AanDeBak-garantie of een bbl-opleiding kunnen ze aan het werk. Het Jongerenloket van de gemeente Rotterdam kijkt of jongeren met een hulpvraag of uitkering in aanmerking komen voor AanDeBak-garantie.

Jaarlijks worden bijna alle garanties uitgegeven. De focus van monitoring ligt nu vooral op het aantal uitgegeven garanties, maar Ebeltjes geeft aan dat “het interessant zou zijn om te kijken hoe het jongeren vergaat, of ze tevreden zijn bij de werkgevers en of de jeugdwerkloosheid op Zuid daalt.”

Organisatorische uitdagingen

Zorgen dat de leerlingen in aanraking komen met werkgevers is een grote uitdaging. Het is tijd- en arbeidsintensief. Gaan voor een Baan faciliteert en stimuleert samenwerking tussen werkgevers en scholen, maar vaak is er beperkte ruimte binnen het curriculum. Scholen hebben regelmatig moeite met een gaatje vinden waarin ze op werkbezoek kunnen of wanneer er een werkgever langs kan komen. Als de scholen tijd hebben om op werkbezoek te gaan, vormt de logistiek de volgende uitdaging. Ga je met het ov? Huur je een bus? Wat is het reisbudget? Het programmabureau probeert de scholen hierin zo veel mogelijk te ondersteunen en contact met ze te houden, ook op uitvoerend niveau.

Tips voor andere gemeenten

De AanDeBak-garantie is volgens de gemeente een succesvolle aanpak met als doel om de jeugd in Rotterdam-Zuid in aanraking te laten komen kansrijke sectoren. Het biedt de jeugd perspectief en vergroot hun kans op een baan. De Rotterdamse aanpak is vrij uniek: nog geen andere gemeente in Nederland heeft zo’n grootschalige aanpak gericht op het vergroten van de baankansen. Gemeenten die een soortgelijke aanpak ambiëren, doen er volgens de AanDeBak-organisatie goed aan om de volgende adviezen op te volgen:

• Ga náást de scholen staan. Dicteer niet wat ze doen, maar werk met ze samen. Heb niet alleen contact op bestuurlijk niveau, maar zorg ook dat het goed landt bij de uitvoering.
• Zorg voor een goede match tussen onderwijs en werkgevers. Maak het mogelijk dat leerlingen in aanraking komen met sectoren en beroepen voordat ze een opleiding kiezen en aan de slag gaan. Dit voorkomt zowel uitval tijdens de opleiding als uitstroom uit de sectoren.
• Wees geen bemiddelaar, maar een facilitator. Wanneer een leerling in de knel komt met een werkgever of opleiding, moet je niet als bemiddelaar optreden. Een jongerenloket of mentor kan deze rol oppakken. Als gemeente moet je alleen het contact faciliteren.