“Ik wens je een integrale gebiedsontwikkeling toe”

In Nederland hebben we beperkt ruimte, veel ambities én onmiskenbare crises: klimaat, energie, woningnood. Nogal wiedes om die integraal aan te pakken. Of niet? We zijn als mensen gewend om resultaat te willen boeken, controle te willen uitoefenen en verantwoordelijkheid te willen nemen. Dat kunnen we het beste binnen afgebakende terreinen. Dat leidt ook tot oogkleppen. We weten allang dat bouwen vér onder de zeespiegel risicovol kan zijn op termijn, we doen het toch. Ook moeten en kunnen we CO₂- en energieneutraal bouwen, maar het gebeurt nog nauwelijks. We weten dat kinderen gezonder opgroeien in een groene omgeving, maar houden er geen rekening mee in het ontwerp van een stad. Waarom? Omdat het kan, je toch je klus succesvol kunt afronden. Je gaat er niet over. Het is ‘buiten je wijk’. Gewoon menselijk gedrag. Maar dat helpt niet. De complexe werkelijkheid is er gewoon en integraal werken zou dus ook gewoon moeten zijn. Wel vraagt het écht om anders samenwerken.

Het afgelopen jaar werkte ik in een wijk met veel problemen aan een mooie gebiedsvisie. En nu maken we met corporaties en gemeente een overeenkomst waarin we vastleggen hoe we die visie waar kunnen maken. Dat blijkt vooral te gaan om een andere manier van samenwerken. Echt samen in plaats van om de beurt – en dat de ander dan mee mag kijken. Dat je de valkuilen tevoren verkent, het gesprek daarover aangaat. Bijvoorbeeld over opbrengsten die de wijk ten goede zouden moeten komen, maar daar niet vanzelf landen. Bijvoorbeeld over bewoners die nodig zijn om daadwerkelijk veranderingen in gang te zetten in een wijk en dus een plek aan tafel moeten krijgen. Hoe doen we dat dan? Allemaal kwesties, die niet in onze gebruikelijke mal passen. En dus moeten we onze werkwijze, onze mal aanpassen, in plaats van de werkelijkheid te ontkennen.

De essentie van integraal werken, van integrale gebiedsontwikkeling, is dus dat je de werkelijkheid in al haar complexiteit onder ogen ziet en de manier van werken daarop aanpast. Inhoudelijk – door alle onderwerpen aan elkaar te knopen. En in het proces – door alle mensen die het resultaat kunnen versterken aan elkaar te knopen. Daar is echte aandacht voor nodig, tijd om elkaar te leren kennen en plezier te krijgen in 1 en 1 is 3 (of 4!) -oplossingen. Dan komen er kansen uit onverwachte hoeken, met gemotiveerde mensen en betere oplossingen.

Jeroen den Uyl en ik werkten de afgelopen jaren met het APPPLE*-netwerk van provincies, een ontwikkelaar, woningcorporaties en gemeenten. Doel was om met elkaar te leren. Een omgeving te maken waarin je ook vertrouwelijk je vragen, twijfels en ervaringen kon delen. De vragen leken vaak inhoudelijk, maar de gesprekken gingen vrijwel altijd over het proces. Onze ervaringen zetten we op papier in het kleine gele handboekje: APPPLE. Geen boekje met uitgebreide verhandelingen over stedenbouw of architectuur, maar juist over samenwerken, voorbeelden, handige tips and tricks. We hopen hiermee dat je zin krijgt in integrale gebiedsontwikkeling, want die wensen we je toe!

*A Public Private Partnership & Learning Environment