Goed voorbereid ouder worden in Breda

Initiatiefnemers Maan Peters en Johan Weijters, beiden gepensioneerd, vertellen gepassioneerd over hoe hun vrijwilligersinitiatief in de afgelopen tien jaar is uitgroeide tot een brede samenwerkingsalliantie. “Aanvankelijk richtte onze aandacht zich alleen op het zelfstandig blijven wonen”, vertelt Peters. Met de veranderingen in de zorg zochten Peters en Weijters in 2015 contact met de gemeente Breda. Met de gemeente en Zorg voor Elkaar Breda vonden vrijwilligers en professionals een samenwerkingskader.

Samen werken vanuit een integrale visie

De partijen kozen voor een gedegen aanpak. Onder de noemer ‘wonen met gemak’ startten zij een intensieve campagne, gericht op alle 65-plussers in Breda. De 75-plussers onder hen werden desgewenst aan huis bezocht. De campagne heeft zich op basis van action learning en evaluaties steeds verder verbreed. Inmiddels zijn alle wijken in Breda benaderd. Ook is besloten om de campagne de komende jaren voort te zetten. Peters: “Het draait al lang niet meer alleen om wonen: we vragen aandacht voor een breed scala aan onderwerpen, die te maken hebben met positieve gezondheid en goed leven. Daarbij gaat het om alle aspecten in het leven van ouderen bij het langer zelfstandig wonen, zoals vitaal blijven, financiën, veiligheid, mobiliteit, zorg en hulp, wonen in je eentje, technische hulpmiddelen en digitale vaardigheden. We streven naar een aanpak die aansluit bij de leefomgeving van de senioren. Waarbij er oog is voor de verschillen tussen de bewoners in de verschillende wijken.”

Weijters vult aan: “Het gaat ons erom dat senioren zich bewust worden van de leefwereld van ouderen. Onze boodschap is: zorg goed voor jezelf en bereid je op tijd voor op ouder worden. We hebben dit thema aan de campagne toegevoegd: inmiddels is deze benadering ook opgenomen in het Bestuursakkoord van de gemeente. Daarmee is geborgd dat we vanuit deze integrale visie werken aan wonen, zorg en welzijn en plezierig oud worden in Breda.”

Senioren nemen zelf verantwoordelijkheid

Weijters en Peters zijn trots op de voor deze campagne gekozen insteek. ‘We proberen onze senioren echt te activeren. Dat doen we door:

• In gesprek te gaan met bewoners. We willen vooral luisteren naar wat mensen bezighoudt. En vragen wat ze nodig hebben en welke oplossingen ze zelf voorstellen.
• Denken en doen aan elkaar te koppelen. Onze campagne richt zich niet alleen op bewustwording: we stimuleren senioren ook om tijdig de nodige, concrete stappen te zetten.
• In te zetten op meedoen en samenwerking. We organiseren meer betrokkenheid van actieve bewoners en andere relevante partijen. En zetten in op een betere samenwerking tussen de verschillende organisaties in de gebieden.

De campagne heeft het gewenste effect. Peters: ‘Toen we begonnen, dacht iedereen dat de overheid alles wel oplost. Die gedachte leeft nauwelijks nog. Steeds meer senioren zijn zich bewust van hun eigen verantwoordelijkheid. Je ziet ook dat een groeiend aantal van hen niet afwacht, maar zelf meer actie onderneemt.” Weijters: “We ontmoeten echtparen die eigenlijk veel te groot wonen en worstelen met de vraag: wat gaan we nu doen? Door de gesprekken en met behulp van de aangeboden woonscan – die inzoomt op woning en thuissituatie – maken mensen een bewuste keuze: ga ik mijn woning aanpassen of liever toch verhuizen?”

De campagne: belangrijkste ingrediënten van het succes

• Hier blijven wonen of verhuizen? Bewoners krijgen meer inzicht in hun woonsituatie. Hoe ervaren zij hun woning en woonomgeving? Welke verbeteringen vinden zij nodig? Welke mogelijkheden hebben zij om hun woonsituatie te verbeteren? Dit bepaalt of ze in hun huidige woning blijven wonen of ervoor kiezen te verhuizen.
• Woonscan: Ouderen kunnen een individuele woonscan aanvragen. Ook kunnen de betrokken corporaties en hun adviseurs bewoners ondersteunen bij eventuele verhuisplannen. Voor eigenaar-bewoners dient een makelaar vaak als aanspreekpunt.
• Persoonlijk contact: Doel hiervan is senioren persoonlijk te vragen of ze meer ondersteuning wensen bij het scherp krijgen van hun behoeften en mogelijkheden. Waar nodig verwijst het campagneteam de bewoners door naar de juiste personen of instanties.
• Follow-up: De inzet is erop gericht dat organisaties en bewoners in een gebied – na afloop van de campagne – zelf vervolg geven aan activiteiten om het langer zelfstandig wonen te ondersteunen.

Peters: “De campagne activeert niet alleen de senioren, maar zorgt er ook voor dat vrijwilligers en professionals elkaar beter weten te vinden. En we zien dat steeds meer organisaties zijn geïnteresseerd en willen zich aansluiten. Zo is er rond wonen met dementie bijvoorbeeld nu een ergotherapeut aangesloten.”

Rol gemeente bij doorstroming

De gemeente Breda heeft ook nog een ander belang. Ze wil de doorstroming van senioren op de woningmarkt bevorderen. Daarvoor zijn meer geschikte woningen nodig voor empty nesters en ouderen, die uit hun (te) grote eengezinswoning willen verhuizen. Er is een ‘Taskforce doorstroming’ ingesteld om hiervoor beleid te ontwikkelen. Peters ziet kansen. “De markt bepaalt de nieuwbouw. Maar het is belangrijk dat die aansluit op de behoefte in het dorp of de wijk. Met gebiedsvisies kunnen gemeenten daarop aansturen. Wij zeggen tegen de gemeente: daarmee heb je kalk en cement in handen voor de uitvoering. Maak er gebruik van!”

Passend woningaanbod

Weijters ziet kansen als het doorstoombeleid zich meer richt op jonge senioren. “Senioren worden teveel over één kam geschoren. Wij onderscheiden in de campagne groepen senioren van 55-70 jaar, 65-80 jaar en 80 jaar en ouder. Elke levensfase stelt andere, specifieke eisen aan de woning waarin ze wonen. Die moet daarbij passen. Het beleid gericht op een passend woningaanbod, zou daar op moeten aansluiten. De tijd van praten is voorbij, we willen dat de gemeente nu doorpakt.”

Actief blijven

Over hun eigen inzet zijn de heren duidelijk. Peters: “Als je gepensioneerd bent, zegt men dat je in een zwart gat valt. Ik heb ervaren dat ik nog steeds iets kan betekenen. Dat geeft een goed gevoel. Ik vind het belangrijk dat je in de samenleving blijft staan.” Weijters: “Je ziet ook dat beroepskrachten onze inzet enorm waarderen. Omdat we in de buurt echt aan de slag gaan om ervoor te zorgen dat de basis voor mensen goed is. Je kunt blijven praten over dingen die je met het oog daarop graag veranderd wilt zien. Maar ik beleef persoonlijk veel meer vreugde aan wat ik daar vandaag en morgen al concreet aan kan bijdragen.”

Meer lezen

• Over het project Wonen met gemak