De verschillende fasen naar een definitief omgevingsplan

Het omgevingsplan

Het omgevingsplan stelt gemeenten in staat om globaler, flexibeler en locatie specifieke regels te stellen. Een aantal rijksregels vervalt, en gemeenten kunnen dit vervangen door hun eigen regels. De omgevingsvisie is een belangrijk instrument om de visie op het grondgebied van een gemeente te geven: de vertaling naar regels vindt plaats in het omgevingsplan. Het omgevingsplan is daarmee een complexe set van regels.

Transitieplan opstellen

Gemeenten stellen transitieplannen op om de overgang van een veelheid aan plannen en regels naar één omgevingsplan te realiseren. Deze transitieplannen moeten laten zien hoe gemeenten tot hun definitieve omgevingsplan komen. Op uiterlijk 1 januari 2032 moeten gemeenten deze vastgesteld hebben. In het transitieplan moet je aandacht besteden aan de rol van de raad, hoe het omgevingsplan opgebouwd gaat worden en hoe je tijdens het veranderen van het omgevingsplan gebiedsontwikkeling mogelijk maakt. Al deze veranderingen moeten plaatsvinden volgens de ambitie en bedrijfsvoering van de gemeente, omdat dit consequenties heeft voor het omgevingsplan.

Je bent met het opstellen van een transitieplan bezig in kaart te brengen wat er in het omgevingsplan moet komen. Belangrijke onderdelen hiervan zijn: de juridische structuur, de functionele structuur, de bruidsschat, de verordeningen en het maken van toepasbare regels en annotaties. Daarnaast neem je in het transitieplan op of gebiedsontwikkeling met STOP/TPOD of met TAM-IMRO en BOPA’s gefaciliteerd gaan worden (zie voor meer uitleg dit artikel). Al deze veranderingen beschrijf je gedetailleerd en wanneer je deze doorvoert.

Giet de transitieplannen niet in beton! Je kunt niet alle aanpassingen die nodig zijn nu al voorzien. Flexibiliteit is nodig in je transitieplan. Voorbeelden van transitieplannen van andere gemeenten, vind je op de website van de VNG. Ook stellen zij nog meer algemene informatie over transitieplannen beschikbaar.

Omgevingsplan opstellen

Het omgevingsplan dat nog inbouw is bevat tijdelijke delen. Dit zijn regels, besluiten en wetten die omgezet worden naar het nieuwe deel, wat tot eind 2031 gevuld kan worden. Ook staan hier regels in die voortkomen uit de Omgevingswet. In het nieuwe deel van het omgevingsplan staat in principe nog niks: dit wordt gevuld door de transitieplannen uit te voeren. Regels die vervallen wanneer ze overgezet worden naar het nieuwe deel van het omgevingsplan zijn bijvoorbeeld bestemmingsplannen.

Op het moment dat een gemeente elk onderdeel uit het tijdelijk deel heeft gewijzigd en de regels uit verordeningen met betrekking tot de fysieke leefomgeving heeft verwerkt, heeft de gemeente een definitief omgevingsplan. Deze bestaat dan niet meer uit tijdelijke onderdelen, maar één omgevingsplan. Een gemeenteraad kan daarna het omgevingsplan nog wijzigen om ontwikkelingen toe te staan of beleidswijzigingen door te voeren. Dit proces gaat anders dan hoe het vaststellen van het bestemmingsplan in het verleden ging. Het college van burgemeester en wethouders maakt een ontwerpbesluit voor een omgevingsplan. Dit wordt gepubliceerd in de Landelijke voorziening bekendmaken en beschikbaar stellen (LVBB), onderdeel van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). De LVVB is de centrale landelijke voorziening voor de publicatie van omgevingsdocumenten.

De ontwerpbesluiten liggen zes weken ter inzage. In die periode kunnen zienwijzen ingediend worden door belanghebbenden. De gemeente verwerkt vervolgens deze zienswijzen wel of niet in een besluit tot wijziging, dat door de gemeenteraad wordt vastgesteld. Die wijzigingen worden vervolgens verwerkt in de geconsolideerde versie van het omgevingsplan, wat dus een samenvoeging is van het originele ontwerpbesluit en de voorgestelde wijzigingen. Dit publiceert de gemeente opnieuw in het LVBB. Daarna treedt de wijziging in werking en wordt het verwerkt in de geconsolideerde versie.

Wijzigen omgevingsplan

Het vaststellen van een wijziging van het omgevingsplan zal tot 2032 vaak gebeuren, omdat gemeenten alle tijdelijke onderdelen moeten migreren naar het nieuwe omgevingsplan. Na 2032 zal het wijzigen van het omgevingsplan misschien in beperktere mate gebeuren, maar wel nodig zijn gebiedsontwikkeling en beleidswijzigingen.

Het wijzigen van het omgevingsplan is in principe een bevoegdheid van de raad, mits er onderdelen door middel van een delegatiebesluit zijn gedelegeerd aan het college. Het is belangrijk dat de gemeenteraad en college goed worden geïnformeerd over de voorstellen voor het wijzigingen van het omgevingsplan. Pas als een college en gemeenteraad een beslissing hebben genomen over een wijziging van het omgevingsplan, staat het in het LVBB. Daarvoor is het dus nog niet vindbaar via het LVBB, en moet de raad op een andere manier goed geïnformeerd worden over de voorgestelde wijzigingen.

Die wijzigingsbesluiten kunnen soms lastiger leesbaar zijn, omdat ze technisch en juridisch zijn opgeschreven. Zorg er dus voor dat er mensen zijn die deze vertaalslag kunnen maken voor de raadsleden. Elke gemeente heeft plansoftware waaruit je het (ontwerp)besluit kunt halen, inclusief wijzigingsbijlagen, motiveringen en geografische informatie. Deze stukken moeten toegevoegd worden aan het college- en raadsbesluit.

Ambtenaren die wijzigingen in het LVBB door voeren, doen er verstandig aan om alvast te oefenen met de software. Zie voor een simpel schematisch overzicht hoe je een omgevingsdocument zoals het omgevingsplan wijzigt met de huidige software.

Bron afbeelding, bekijk afbeelding (vergroot)

Waar zij de documenten te vinden?

Op verschillende (digitale) locaties zijn de onderdelen die relevant zijn voor het omgevingsplan te vinden. Zo kun kunnen belanghebbenden (burgers, bedrijven, instanties) achterhalen wanneer welke onderdelen (en met welke motivatie) zijn gewijzigd. In de landelijke voorziening van het DSO (het DSO-LV) is het omgevingsplan zelf te vinden, de regels, inclusief een toelichting op de regels, bijbehorende bijlagen en een eventuele artikelsgewijze toelichting.

De besluiten tot wijziging van het omgevingsplan zijn terug te vinden via de site van officielebekendmakingen.nl. Ook de motiveringen op de wijzigingen zijn hierin terug te vinden. De toelichting heeft een andere betekenis gekregen dan bij bestemmingsplannen. Bij de toelichting op het omgevingsplan wordt gedoeld op een toelichting van de regeling (de ‘oude’ juridische planbeschrijving).

De geconsolideerde versie van de regeling met de wetsgeschiedenis is via lokaleregegeving.overheid.nl terug te vinden. Zie voor een totaaloverzicht waar je documenten kunt vinden het schema hieronder.

Bron afbeelding, download de afbeelding (pdf)