Visie op woonzorg voor senioren
“Als corporatie hebben wij gezegd dat we niet alleen betaalbare woningen willen bouwen, maar ook goede maatschappelijke verhalen willen maken”, benadrukt van Dijk. We startten daar destijds de afdeling bijzondere woonconcepten voor, om het vastgoed te combineren met samenwerking met allerlei soorten partijen. Daar is onder andere Hof van Leeuwesteyn uit voortgekomen. Eerder ontwikkelden we bijvoorbeeld een project met voormalig daklozen en maatschappelijk gemotiveerde buren. Dat werkte heel goed. Onze visie is altijd gericht op het gebouw: dat moet functioneel zijn en in lijn met de ambitie die je met elkaar nastreeft.”
Offermans: “Als zorgorganisatie hadden wij al de visie dat mensen langer thuis moeten wonen. Maar hoe kom je, in een stad als Utrecht, met grote woningschaarste, tot voldoende passende woningen? Als je dat bij elkaar brengt, heb je eigenlijk al een visie. En je kunt lang doorpraten over alle obstakels, of je kunt het uitgangspunt omarmen dat we woningen gaan bouwen voor zowel met mensen met als zonder zorgvraag, en hoe je die twee samenbrengt. Vanuit die pragmatiek zijn we gestart.”
Een geschikt gebouw voor senioren én gezinnen
Het gebouw is ontworpen met als uitgangspunt ‘ontmoeten’. “Een keuze die daaruit voortvloeit”, vertelt van Dijk, “is om de entree van de eengezinswoningen niet aan de buitenkant, maar aan de binnentuin te situeren. Mensen gaan dus door de tuin naar huis. De binnentuin is groot en we hebben er verschillende looproutes doorheen gemaakt. De paden zijn rollatorproof, al zit er wel wat hoogteverschil in. In het midden staat een kas, waar groenten kunnen worden geteeld. Je komt elkaar dus gewoon tegen. De galerijen kijken uit op de binnentuin, dat verbindt boven met beneden. Belangrijk is ook dat de ontmoetingsruimte naast de hoofdingang zit, dus als je thuiskomt, kun je je gezicht laten zien. Waar ik ook blij mee ben is dat het allemaal courante woningen zijn, dus geschikt voor meerdere doelgroepen.”
Offermans: “De focus op ontmoeten, is het gaafste aan het hele gebouw. Ook door de manier waarop een aantal zaken zijn afgeschermd, is het veilig voor mensen met beginnende dementie. De appartementen hebben het ‘Woonkeurlabel’: levensloopbestendig. Het gebouw is wel rolstoeltoegankelijk, niet rolstoeldoorgankelijk, een aantal draaicirkels is te klein. Tegelijkertijd zal in de praktijk, de WLZ-zorg zoals we die voor ogen hebben voor meer dan de helft terechtkomen bij mensen met dementie. En dan is het de vraag van is die rolstoel nu de grootste essentie waar we het over hebben?”
Foto: Axioncontinu
Bewoners voor zorggeschikte woningen
Om bewoners te werven voor de zorggeschikte woningen is het plan op veel plekken onder de aandacht gebracht, bijvoorbeeld via Woningnet. “Wij hebben ook onder onze eigen bewoners geworven”, vertelt van Dijk. “Er zijn ook mensen bij de verhuismakelaars terechtgekomen. Er kwamen veel reacties. Maar een nadeel bij de start is dat die woningen geen vloeren en geen wandafwerking hebben. Je ziet dat veel ouderen het uiteindelijk toch ingewikkeld vinden om dat allemaal zelf te gaan doen. Bij de tweede verhuring gaat dat misschien gemakkelijker.”
Offermans: “Er zijn ook nog best wel wat mensen afgehaakt waarvan de kinderen dan zeggen: mam, dit is echt iets voor jou. Kinderen dachten dat die gemeenschap goed zou zijn voor hun ouders, maar dan blijkt die ouderen daar dan niet per se zelf achter stonden. Vooral in de zorgkant zagen we dat. Dat is voor ons echt wel een leerpunt. Van iedereen die we hebben aangeschreven zagen we dat er uiteindelijk maar tien procent een woning wilde hebben. Toen we startten waren we bang dat de 20 woningen die we voor zorg hadden gereserveerd niet genoeg zou zijn. Nu hebben we er met veel moeite tien van kunnen verhuren. Het blijkt dat je de mensen die zorg hebben nog veel meer bij de hand moet nemen. Dus alleen een woningmakelaar is onvoldoende.”
Een leerpunt voor Axioncontinu, aldus Offermans: “Bij terugkomst van de interessebrief moeten we een bijeenkomst organiseren, waar mensen direct een afspraak kunnen maken en hulp krijgen bij de digitale inschrijving. Vooral bij dementie en overbelaste mantelzorg haken mensen af door de complexe stappen. Van Dijk: ‘Ons onderzoek naar Woningnet-gebruik onder senioren toonde aan dat velen moeite hebben om hun weg te vinden. De nieuwe versie is iets beter, maar gaat dit niet oplossen. Je ziet bovendien dat veel senioren gewoon in een prima woning wonen. Ze hebben een lage verhuisbehoefte. Een andere woning zoeken en verhuizen kost gewoon veel geld en moeite.”
Zorg in het gebouw: koppelbeding
Door de schaarste aan zorgpersoneel wordt vaker gewerkt met een preferente zorgaanbieder. In Hof van Leeuwesteyn is in het huurcontract opgenomen dat Axioncontinue de zorg verleent. “Wij snappen dat Axioncontinu een bepaalde massa nodig heeft om in het gebouw de zorg te kunnen leveren”, benadrukt van Dijk. “Daarom proberen we het koppeldbeding uit. Maar het is wel spannend. We horen ook verhalen uit het land waarin het niet goed loopt.” Offermans: “Om zichtbaar en aanwezig te zijn, is in het complex een VPT-team met wekelijkse spreekuren voor het woongebouw en de wijk. Dit zien we als een voorinvestering, een noblesse oblige. We weten uit ervaring dat het fijn is als je de mensen je kennen. De aanwas van VPT-cliënten zal minder uit nieuwe huurders komen, maar meer uit huurders die een zorgvraag ontwikkelen.”
Woongroep van waarde voor bewoners
In de verhuurbrochure staat dat, naast inkomen en inschrijfduur, ook een gesprek plaatsvindt. “Dat filter mag je toepassen als je een woongroep maakt”, legt van Dijk uit. “Omdat we nu aan de start staan stellen wij die groep samen. We doen dat naar eer en geweten met zo lang mogelijk wachtenden. Maatschappelijke motivatie is ook een heel breed begrip. Het gaat niet om dat wij allemaal mensen willen die elke week een bingo of barbecue organiseren. Wij willen dat mensen bij hun buren aanbellen als iemand de deur of gordijnen steeds dicht heeft en vraagt: hoe gaat het met jou? Of op zondag een pannetje soep brengt bij iemand die ziek is. De woongroep krijgt coöptatierecht. Een bewonerscommissie toetst de motivatie. De ervaring in andere woongroepen leert dat mensen graag bereid zijn een handje te helpen. Het heeft ons verbaasd hoe groot de eenzaamheid is onder senioren, ook onder de jonge senioren. Ze vinden het hartstikke leuk om iets te kunnen betekenen voor anderen.”
Alle bewoners worden automatisch lid van de bewonersvereniging en betalen een kleine bijdrage. Het bestuur van de vereniging, Het bestuur van de bewonersvereniging neemt deel aan de projectgroep samen met de beheerder en gemeente. Zij bekijken wat de gemeenschap nodig heeft en adviseert de stuurgroep. Van Dijk: “Het opstarten van woongroepen kost energie en na drie jaar is vaak nog ondersteuning nodig om de gemeenschap levend te houden. De sociale rol van de beheerder wordt dan belangrijker. En het is ook goed dat Axioncontinu zijn kantoor in het complex heeft. De lange adem moet je organiseren.”
