Architectuur wijst de weg: tips voor dementievriendelijk ontwerp

Bekijk het webinar Dementievriendelijk wonen: woongebouw en omgeving hieronder terug.

Het aantal mensen met dementie in Nederland groeit. Voor deze mensen is het vaak erg lastig om zich ruimtelijk te oriënteren: ze weten niet waar ze zijn of hoe ze op een bepaalde plek kunnen komen. Deze desoriëntatie kan leiden tot stress en verwarring. “Op basis van onderzoek in verpleeghuizen weten we dat de inrichting van de gebouwde omgeving hier een positief effect op kan hebben. Uit evidence-based onderzoek hebben wij ontwerpprincipes herleid voor ‘wayfinding’ in verschillende ruimten van gebouwen”, vertelt Leonie van Buuren, onderzoeker aan de TU Eindhoven en DEEL Academy.

Verkennend onderzoek naar socio-spatio-techno mogelijkheden

Van Buuren doet ook verkennend onderzoek naar innovatieve ruimtelijke oplossingen om de directe leefomgeving van verpleeghuizen dementievriendelijker te maken. Deze oplossingen worden op kleine schaal getest in zogeheten living labs, zoals in het living lab SLIMme wijk SLIM staat voor Sociaal – Leefbaar – Innovatief – Mensgericht. 1 Malvalaan in Aalst-Waalre waar 120 senioren in sociale huurappartementen en 80 senioren met dementie in een verpleeghuis wonen. Van Buuren: “Door in de woonomgeving ruimtelijke, sociale en technologische innovaties te testen en te combineren, ontstaat een wijk waar bewoners zich gesteund voelen en waar zij zelfstandig door de wijk kunnen bewegen. Zo komen we samen tot nieuwe oplossingen.” In dit living lab werkt DEEL Academy nauw samen met de gemeente, woningcorporatie en plaatselijke zorgorganisatie.

Illustratie van innovatief onderzoek naar spatio-techno-aspecten (Bron: DEEL Academy)

Kleur geven aan wonen voor senioren

Willemijn Souren – la Fleur, programmamanager Woonvormen bij Woonzorg Nederland, belicht een aantal van de ontwerprichtlijnen voor de gezamenlijke ruimten van het woongebouw. Deze gaan in op heldere routing door gebouwen, kleurgebruik en visuele elementen (foto’s en iconen), rustpunten en kleur en specifiek per ruimte zijn er aanbevelingen. “Deze tips zijn niet alleen voor mensen met dementie fijn, maar eigenlijk voor alle ouderen.”

1. Entree buiten
2. Entree binnen
3. Ontmoetingsruimte
4. Trappenhuis
5. Gangen
6. Voordeur

De ontwerprichtlijnen uit de toolkit bouwen voort op de onderzoeken van DEEL Academy. Bij het nieuwbouwcomplex De Stadsveteraan020 in Amsterdam zijn een aantal daarvan toegepast. Souren – la Fleur: “Juist bij renovatie van complexen investeren wij in de herkenbaarheid van de entree, een goede bewegwijzering door het gebouw en het opnieuw stijlen van verdiepingen. ”Zo wordt samen met bureau Studio id+ de entree van het complex Ganzenstede in Wijk bij Duurstede verbeterd. De nieuwe entree wordt groener en krijgt zitjes. Er komen rechte, sturende lijnen en een betere signing.”

Souren – la Fleur deelt nog een laatste tip voor anderen die aan de slag willen gaan met meer dementievriendelijke woonomgevingen: “Begin gewoon en wacht niet tot de oplevering van een nieuw complex. Er is al veel laaghangend fruit dat je kunt plukken. Zoek daarbij meerdere partijen zoals de gemeente, zorgorganisatie(s) en andere partijen uit de omgeving van het complex, om samen de schouders eronder te zetten.”