Hoe je als EZ-team voor brede welvaart en economische veerkracht zorgt
Als team EZ kun je werkelijk verschil maken om de transitie naar een circulaire, digitale en inclusieve economie te realiseren.
10 april 2024
Actieagenda Heel het MKB Circulair!
In 2050 moet Nederland (vrijwel) volledig circulair zijn. Hiervoor is het essentieel dat het mkb op grote schaal in actie komt. Aangezien veel mkb’ers momenteel worstelen met de gevolgen van de COVID-19-pandemie, de hoge energieprijzen, de krapte op de arbeidsmarkt en de inflatie is dit echter niet eenvoudig. Het afgelopen jaar heeft Platform31 met verschillende publieke en private partijen intensief samengewerkt om de mkb-ondersteuning te optimaliseren en de transitie te versnellen. Dit heeft geleid tot een gedeelde Actieagenda, die in verschillende landelijke circulaire initiatieven zal worden meegenomen.
Het initiatief voor deze samenwerking kwam begin 2022 vanuit het Interprovinciaal Overleg (IPO) en het Economisch Samenwerkingsplatform Rijk-Regio. Het doel was om een gezamenlijke actieagenda op te stellen om het mkb te ondersteunen, te informeren én te activeren in de transitie naar een circulaire economie. In maart 2023 is er een projectgroep geformeerd, met een brede vertegenwoordiging van zowel publieke als private partijen. Naast het IPO zelf waren dit MKB Nederland, (de regionale verenigingen van) VNO-NCW, de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG), het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het Versnellingshuis Nederland Circulair!. Platform31 heeft het proces inhoudelijk en procesmatig begeleid.
Proces: in lijn brengen van vraag en aanbod
Voor de projectgroep was het al snel duidelijk dat ervoor gewaakt moest worden om niet alleen over, maar zeker ook met ondernemers te praten. Om die reden is er in een eerste verdiepingssessie op 24 mei een gesprek gevoerd met individuele ondernemers en vertegenwoordigers van brancheorganisaties. Tijdens deze sessie konden zij in verschillende groepen uitgebreid hun wensen, behoeften en belemmeringen delen. In het ondersteuningsaanbod is nog regelmatig sprake van een mismatch tussen het aanbod en de vraag van ondernemers zelf. Het aanbod is soms te algemeen, te abstract, of te versnipperd. Ondernemers worden vaak het snelst geactiveerd door andere ondernemers, en zeker door hun zogenaamde ‘peers’. Daarbij geldt dat ondernemers openstaan voor aanpassingen in hun bedrijfsvoering, maar dat zij vanzelfsprekend terughoudend zijn om een sprong in het diepe te wagen. Zij hebben vooral behoefte aan langetermijnzekerheid. Op dit moment leiden circulaire initiatieven nog zelden tot een sluitende, toekomstbestendige businesscase, waardoor de urgentie nog niet genoeg gevoeld wordt.
“Platform31 heeft ons uitstekend geholpen om met alle bestuurslagen en ondernemersverenigingen in gesprek te gaan. In drie uitstekende kennissessies is input verzameld en verwerkt in een concrete actieagenda. Platform31 is zeer deskundig en beschikt over goede contacten in bestuurlijk Nederland. Een professionele partner om interbestuurlijke samenwerking op te pakken en te faciliteren, niet alleen op proces, maar ook op inhoud. En een hele prettige sparringspartner.”
Willem Huntink – Provincie Gelderland
Op 28 juni vond de tweede verdiepingssessie plaats, waarin er vanuit de aanbodzijde werd gereflecteerd op het bestaande ondersteuningsaanbod, en op de bevindingen uit de eerste sessie. In deze sessie werd er door Royal Haskoning DHV en KplusV een overzicht gegeven van het grote en diverse aanbod van initiatieven en instrumenten van provincies, regio’s, gemeenten, waterschappen en omgevingsdiensten. Daarbij werd er door de aanwezigen erkend dat het bestaande instrumentarium beter kan worden afgestemd, zowel ten opzichte van elkaar als op de concrete vraag vanuit ondernemers. In verschillende deelgroepen werd gediscussieerd over waar we mee moeten stoppen en waar we mee moeten doorgaan, en wat er aanvullend nodig is. Daarbij ging het zowel over financiering (en het circulair inkopen) als over informatievoorziening (en de opschaling van geslaagde voorbeelden). Uiteraard zijn ook de ‘wie-vragen’ (wie doet wat, en wie dat wat niet?) die dag ruimschoots aan bod gekomen.
De Actieagenda
De opbrengst van de twee verdiepingssessies is door de verschillende betrokken partijen uitgewerkt in de actieagenda Heel het MKB Circulair! (pdf). Deze gedeelde agenda bestaat in essentie uit vijf actielijnen:
- Bewustwording en activatie van het mkb
- Meer uitvoeringskracht in de regio’s
- Coördinatie, afstemming en nationale regie
- Meer urgentie, menskracht en middelen
- De circulaire transitie als systeemverandering
Deze actielijnen zijn uiteraard uitgewerkt en bevatten ieder concrete handelingsperspectieven. In een derde verdiepingssessie, op 3 november, zijn de deelnemers aan de twee eerder sessies nogmaals uitgenodigd om deze acties te toetsen, te verdiepen en te verrijken.
Vooruitkijken en terugblikken
Op basis van de drie sessies en veel tussentijdse bijeenkomsten met verschillende overheidsinstellingen, kennisinstellingen, brancheverenigingen én werkgeversorganisaties is er een breed gedragen actieagenda vastgesteld waar partijen direct mee aan de slag kunnen. Dat de inspanningen tot impact gaan leiden staat vast. Zo wordt ‘Heel het MKB Circulair!” opgenomen in de regioparagraaf in het nieuwe Nationale Programma Circulaire Economie (NPCE) van het Ministerie van IenW, en zal het de basis vormen voor mkb-ondersteuning voor de transitie naar de circulaire economie zoals voorgesteld door het Nederlands Comité voor Ondernemerschap (EZK). Ook zal het worden besproken in het Directeurenoverleg Economisch Samenwerkingsplatform Rijk-Regio op 15 december. Na bestuurlijk akkoord zullen de vijf actielijnen uit de agenda worden belegd en nader worden uitgewerkt.
Terugkijkend kunnen we concluderen dat dit initiatief een inspirerend voorbeeld is geweest voor zowel publiek-private samenwerking als de één-overheidsgedachte. Gedurende het proces werd steeds bevestigd dat onderlinge afstemming en coördinatie heel goed mogelijk is wanneer er sprake is van duidelijk gedefinieerde en gedeelde doelen en belangen. Het besef dat overheden én ondernemers elkaar nodig hebben en elkaar kunnen versterken was duidelijk aanwezig. Voor Platform31 was het een dankbare taak om hier vanuit haar brede netwerk en expertise aan te mogen bijdragen.