Toelichting deelsessies
1. Brede inzet voor gezondheidswinst in Leeuwarden Oost
Door: Anne Marie Schepers, coördinator van de pijler gezondheid binnen het NPLV in Leeuwarden Oost en Jitske Algra, projectleider GALA bij de gemeente Leeuwarden
Met het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid kreeg de gemeente Leeuwarden de kans om breed en extra te investeren in wijken met veel achterstanden. Als opmaat voor een lokale aanpak, deed de gemeente een breed data-onderzoek, waarin ook aandacht was voor gezondheidsachterstanden. Nu is er een integraal plan: ‘Samen werken aan perspectief’. Gezinslabs, skills-gardens en brede financiering moeten helpen de gezondheidsverschillen terug te dringen. De inzet in Leeuwarden Oost sluit aan bij het nieuwe volksgezondheidsbeleid ‘Samen Gezond 2024-2027’. Daarin zijn kansengelijkheid en ongelijk investeren, gebiedsgericht werken, inwoners centraal en maatwerk belangrijke uitgangspunten. Jitske en Anne Marie belichten in deze deelsessie hun aanpak en ervaringen.
2. Leefomgeving en gezondheid beter in beeld voor ruimtelijk beleid
Door: Brigit Staatsen en Rick Prins, RIVM
In deze workshop gaan we in op de methode die is ontwikkeld voor de metropoolregio Amsterdam. De leefomgevingskwaliteit, sociale en economische kenmerken en de gezondheid van de inwoners van de MRA is in beeld gebracht en gecombineerd met de plannen voor woonlocaties. Het is een raamwerk om ‘leefomgeving en gezondheid’ onderdeel te maken van ruimtelijk beleid. Het geeft inzicht waar uitdagingen en kansen liggen in de leefomgeving om de gezondheid te beschermen en te bevorderen en waar de bewoners meer of minder kwetsbaar zijn vanuit sociaaleconomisch en gezondheidsperspectief. RIVM heeft samen met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) deze aanpak doorontwikkeld voor toepassing in andere regio’s. In deze workshop gaan zij aan de hand van voorbeeld kaarten met u in gesprek over het gebruik hiervan in ruimtelijk beleid.
3. Gezondheidsachterstanden en ruimtelijke uitsortering
Door: Judith Hin, Planbureau voor de Leefomgeving
Judith neemt je mee in de vraagstukken zoals beschreven in haar essay ‘Gezondheidsachterstanden: kijk ook eens naar de ruimtelijke uitsortering van mensen en voorzieningen’. Ook geeft zij een inkijkje hoe het PBL daar op dit moment vervolg aangeeft. Onder andere door onderzoek in hoe wijken functioneren in het dagelijks leven van mensen. Het richt zich op de wijken die nu sterk lijken te veranderen in bevolkingssamenstelling en een verouderde inrichting hebben, terwijl ze niet onder de groep ‘achterstandswijken’ vallen. In hoeverre passen deze wijken bij de dagelijkse vraagstukken van de mensen in een kwetsbare positie, die hier vaker komen/blijven wonen? Het gaat dan niet alleen om gezonde inrichting, maar vooral ook gezonde samenstelling (in woningaanbod, vervoer en voorzieningen). Je gaat niet alleen luisteren maar ook aan de slag met Judith.
4. Eenzaamheid en gebouwde omgeving
Door: Eric Schoenmakers, Fontys Hogeschool
Waar kan ik naartoe als ik me eenzaam voel? In de aanpak van eenzaamheid is nog relatief weinig aandacht voor leefomgeving. Dit terwijl de leefomgeving op verschillende manieren van belang is voor mensen wanneer zij zich eenzaam voelen. Denk bijvoorbeeld aan de aanwezigheid van groen in de omgeving, de sociale cohesie in de buurt en de aanwezige infrastructuur. In deze workshop gaan we in gesprek over eenzaamheid en fijne plekken om naartoe te gaan als jij je eenzaam voelt. Met behulp van AI gaan we verschillende leefomgevingen bouwen. Eric doet sinds 2009 onderzoek naar eenzaamheid en is onder andere lid van de wetenschappelijke adviescommissie van het actieprogramma één-tegen-eenzaamheid van het ministerie van VWS.
5. Workshop: Groenparticipatie: samenwerken aan groen voor gezondheid
Door: Lenneke Vaandrager, Wageningen University & Research en Jorine de Bruin, de Broederij/De Tuinbrigade
“Participatie helpt echt om stadsgroen beter passend te maken voor bewoners”, stelt Lenneke Vaandrager, Wageningen University & Research in het onderzoek over de relatie tussen groen, gezondheid en participatie in buurt en wijk dat zij samen met Marthe Derkzen, Jan Hassink en Mellany van Bommel uitvoerde. De uitdaging zit hem ook in het vertalen van de ambitie van groenparticipatie naar beleid en uitvoering, zeker als het gaat om buurten met een lage Sociaal Economische Positie. Dit is ook een van de conclusies van Lenneke. In het ZonMw Living Lab Lindenholt – Nijmegen bouwen zij hierop voort samen met Jorine de Bruin en Janneke Wijdeveld, initiatiefnemer en projectleider bij de Broederij/De Tuinbrigade en HEEM over hoe sociale wijkinitiatieven hierin gewoon DOEN en ook prachtige resultaten bereiken. In deze workshop delen Lenneke en Jorine inzichten over wat werkt en belichten beiden hun rol en ga je in een interactieve workshop in discussie hierover en hoe je dit kunt benutten in je eigen praktijk.
6. Aanpak hittestress in kwetsbare wijken
Door: Madeleen Helmer, Klimaatverbond Nederland en Esther Wienese en Karlijn van Alten, gemeente Rotterdam
We hebben steeds vaker met hogere temperaturen te maken, die langer aanhouden. In dichtbebouwde wijken zijn de effecten nog groter. Dat kan zorgen voor concentratieproblemen, hoofdpijn en een slechte nachtrust. Vooral kwetsbare mensen kunnen ziek worden van hittestress of zelfs overlijden. Hittestress is tegen te gaan door aanpassingen in een gebed, in een woning en in het gedrag. Tijdens deze sessie gaan we in op de mogelijkheden voor kansrijke aanpakken. Dat doen we aan de hand van aanpakken in drie wijken in de gemeente Rotterdam waarvoor de gemeente een LivingLab heeft opgezet: Ommoord, Afrikaanderwijk en Noordereiland. We bespreken hoe sociale en fysieke aanpakken hand in hand moeten gaan om succesvol met hittestress om te kunnen gaan.
7. Gezonde verstedelijking; inzichten uit programma’s voor Cartesius Utrecht en Den Haag Zuidwest
Door: Hanneke Posthumus – UMCu (Data en kennishub Gezond stedelijk leven DKH GSL)
“Onze gezondheid wordt voor een belangrijk deel bepaald door allerlei omgevingsfactoren: waar we wonen en werken, wat we eten, in welke mate we worden blootgesteld aan luchtverontreiniging, welke sociale interacties we hebben en welke leefstijlkeuzes we maken.” De DKH GSL ontwikkelt strategieën en instrumenten voor een gezonde leefomgeving, die rekening houden met dit complexe samenspel van factoren.
Hanneke neemt je mee in de ervaringen en lessen binnen de nieuwe Utrechtse wijk Cartesius, een living lab die zich het afgelopen jaar sterk heeft ontwikkeld. Een autovrije wijk waar 2.600 woningen komen samen met een school, supermarkt, horeca, diverse andere voorzieningen en een groot, centraal park. Inwoners leven er langer in goede gezondheid, is de ambitie. Onlangs is Cartesius Utrecht beloond met de Blue Zone Award.
8. Gezonde leefomgeving in het landelijk gebied
De invulling van deze deelsessie wordt nog nader bekend gemaakt.
