Persoonsgerichte aanpak cruciaal voor een gezonde en effectieve Participatiewet

Bestaansonzekerheid is slecht voor je gezondheid

Als Pharos, het expertisecentrum gezondheidsverschillen, zien wij een duidelijke relatie tussen het hebben van werk en inkomenszekerheid en de kansen die iemand heeft om gezond te kunnen leven. Onderzoek van de WHO laat zien dat inkomenszekerheid en bestaanszekerheid zeer grote invloed hebben op sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Dit bepaalt maar liefst 35 procent van het verschil in gezondheid tussen rijk en arm. Helaas zien we ook dat nog niet overal voldoende gewerkt wordt aan het vergroten van bestaanszekerheid als effectieve manier om gezondheidsverschillen te verkleinen.

Waarom is maatwerk en verschil maken nodig?

Wat mij van het hart moet is dat door de eenzijdige focus van de huidige uitvoering van de Participatiewet kansen blijven liggen. Die is vaak gericht op uitstroom naar (het liefst) regulier, fulltime werk. Maar dit is voor veel mensen in onze samenleving niet passend. Maatwerk en verschil maken is nodig. Bovendien, kijkend naar trends op lange termijn, lijkt dit ook steeds minder de standaard van werkend Nederland te worden.

Betere gezondheid door minder regels in de bijstand

Maar het kan anders. In ons land zien we al inspirerende voorbeelden van gemeenten, zoals Amsterdam, Groningen, Heerlen, Oss en Wageningen, die de ruimte zoeken binnen bestaande wettelijke kaders. Zo zijn er gemeenten die experimenteren met regelluwe bijstand of basisbanen. Met zichtbaar resultaat: het welbevinden van deelnemers verbetert. Dit blijkt uit gesprekken die we voerden met de experimenterende gemeenten voor ons onderzoek naar praktische handvatten voor gemeenten om te experimenteren met regelluwe bijstand en basisbanen.

Geen succesvolle uitstroom zonder persoonsgerichte aanpak

Het onderzoek laat zien dat een persoonsgerichte benadering een essentieel onderdeel moet worden van een nieuwe op de mens gerichte en eenvoudigere bijstand. We weten dat persoonsgericht werken dé manier is om mensen in de bijstand effectief te ondersteunen. Want misschien is die fulltime baan wel niet helemaal passend bij de situatie waarin een inwoner zich bevindt en is parttime of vrijwilligerswerk de juiste sleutel naar zingeving en gezondheid. En als er problematische schulden of belemmerende gezondheidsklachten bestaan, dan moeten die eerst worden opgelost voordat iemand weer aan het werk kan. Van zo’n brede benadering en integrale aanpak weten wij dat het op langere termijn positieve effecten heeft op gezondheid.

Ik roep daarom bestuurders en ambtenaren van gemeenten op: zoek elkaar op! Vind elkaar, als portefeuillehouders of afdelingen werk & inkomen en gezondheid. Kom tot een gezamenlijke visie met een passend plan van aanpak en neem daar collega’s en partners in mee. Het moment is daar. Zeker nu de plannen van minister Schouten ruimte bieden om persoonsgericht en integraal te werken aan werk, inkomen en gezondheid. Er ligt wat mij betreft een gedeeld belang om werk en gezondheid voor mensen uit de Participatiewet voor elkaar te krijgen.