Antenne, maatwerk en inlevingsvermogen voor spoedzoekers met multiproblematiek

Soms moet je als ambtenaar écht durven kijken naar de persoon tegenover je, voorbij je afgekaderde vragen- en takenlijst. Juist door in te haken op de specifieke emoties en behoeften die je ziet, kun je misschien iemand die vastzit beter begrijpen en in beweging krijgen. Bij Lesley en Geoffrey was het de schoolmaatschappelijk werker die als eerste haar antenne inzette en zag dat het niet goed ging met het gezin tegenover haar. Ze keek voorbij haar eigen opdracht – wanneer wordt de ouderbijdrage betaald? – naar _waarom_ het niet lukte de bijdrage voor hun zoon Mayson te betalen.

De schoolmaatschappelijk werker kwam zo erachter dat het gezin al jaren problemen had. Ze hadden hulp nodig bij de opvoeding van hun zoon, maar na enkele afspraken kwamen ze niet meer opdagen bij het Centrum voor Jeugd en Gezin. Ze wonen in een te kleine, te dure en brandgevaarlijke woning in een pand waarvan de adresindeling niet klopt. Daardoor krijgen ze geen uitkering of toeslagen meer sinds hun buurman ook op hun adres is ingeschreven. Tussen Lesley en Geoffrey zelf gaat het ook niet goed. Vanwege huiselijk geweld moet zelfs de politie eraan te pas komen. Daarna wordt een drangkader ingezet, wat ze niet begrijpen: ze vroegen toch zelf om hulp voor Mayson? Waarom wordt dit dan nu opgedrongen?

Levellen met bewoners

De schoolmaatschappelijk werker wijst Lesley en Geoffrey door naar een coach van de Uitvoeringsbrigade, een organisatie die met een brede aanpak mensen uit armoede helpt. Eerlijke communicatie en transparantie staan voorop bij de coach. Samen zetten zij eerst alle zaken helder op een rij: ze moeten de financiën aanpakken, een andere, betaalbare en veilige woning zoeken en een plan bedenken om te voorkomen dat de stress opnieuw zorgt voor enorme ruzies.

Omdat de problematiek op veel gebieden ligt, is actie heel urgent. Lesley en Geoffrey hebben geen inkomen en beperkte vaardigheden om zelfstandig hun problemen op te lossen. Elke extra druk maakt het voor hen nog moeilijker om tot actie te komen en een structurele oplossing lijkt onmogelijk, merkt de coach. Daarom neemt de coach tijdelijk een grotere rol in. Zo blijkt de begeleiding hard nodig bij het aanvragen van een uitkering na een adresonderzoek. Vanwege uitkeringsfraude in het verleden moeten ze extra bewijsstukken aanleveren, maar hun papieren liggen verspreid door hun huis. Geoffrey heeft ADHD en Lesley is het overzicht verloren. Bovendien begrijpen ze nog altijd niet alle ‘ophef’ rondom Mayson. De coach besluit eerst te levellen met het stel. Omdat Geoffrey het door zijn ADHD lastig vindt om stil te zitten, beweegt de coach letterlijk met hem mee tijdens besprekingen. Zo gaan ze samen afwisselend staand en zittend door de stapel papieren. Met Lesley wordt veel gepraat over haar grote liefde voor Mayson, maar er wordt ook rekening gehouden met de vele afspraken die ze heeft en daaromheen gepland.

Brandjes blussen en nieuwe brandhaarden

Om de druk van de financiën te verlichten, meer kans te maken op woning en om de stress vanwege de schuldeisers te verminderen, legt de coach ook beschermingsbewind voor aan Lesley en Geoffrey. Ze ervaren dat ze zelf een keuze hebben en dat heeft effect. Dankzij het beschermingsbewind accepteert de woningbouwcorporatie het gezin met de schulden. Daarmee krijgen Lesley en Geoffrey ook ruimte om aan hun vaardigheden te werken. Lesley ontdekt zo dat ze instanties kan bellen zonder boos te worden en dat ze zelf zaken kan regelen. Dat vergroot haar eigenwaarde. Geoffrey volgt vanuit een traject van de gemeente een opleiding tot asbestsaneerder en kan aan de slag.

Dankzij de woningcorporatie krijgen Lesley en Geoffrey een huis in een andere woonplaats. Hun ondersteuning wordt aan de nieuwe gemeente overgedragen, en daar gaat het mis. Lesley komt niet opdagen en geeft haar kapotte fiets de schuld. Geoffrey werkt inmiddels als zzp’er, maar maakt direct alles op wat binnenkomt en weet niet hoe inkomstenbelasting werkt. Wanneer een opdrachtgever te laat betaalt, ontstaan er problemen en bouwen ze weer een huurschuld op. Het bewind is ondertussen gestopt omdat de bewindvoerder zijn werk niet goed deed, waardoor er nieuwe schulden zijn ontstaan en nooit een schuldentraject is opgestart. De woningbouwcorporatie maakt zich zorgen. Bovendien is Lesley bevallen van hun tweede kindje.

Plezier met de bewoner

Lesley en Geoffrey lopen zonder de individuele begeleiding in de nieuwe gemeente het risico om hun nieuwe huis kwijt te raken. Dat wil de woningcorporatie voorkomen. Bij de eerste achterstanden pakken ze de telefoon en kloppen, na geen gehoor, bij ze aan. Ook zij voelen aan hun antenne: Lesley en Geoffrey kunnen het nog niet alleen na de fout gelopen bewindvoering. Dit keer neemt de woningcorporatie de rol van coördinator op zich en schakelt andere partijen in voor de juiste hulp. Door dat verantwoordelijkheidsgevoel en de outreachende houding van de woningcorporatie wordt het integrale plan voor Lesley en Geoffrey herpakt. Opnieuw wordt maatwerk ingezet om hun schulden op te lossen en er wordt gewerkt aan de langetermijnblik en -stappen van Lesley en Geoffrey.

Daarbij wordt ook een ervaringsdeskundige ingezet. Zo voelen Lesley en Geoffrey zich begrepen en wordt het inlevingsvermogen van de betrokken professionals vergroot. Ze leren begrijpen hoe Lesley en Geoffrey leven, waarom zij bepaalde beslissingen nemen en waarom hun gedrag niet werkt in het systeem. Dat levert handvatten op om Lesley en Geoffrey te leren hoe ze kunnen organiseren en plannen. Dat inlevingsvermogen maakt het werk van de betrokken professionals leuker; ze staan dichter bij de bewoner, blijven niet verscholen achter de regels en kunnen écht meedenken met de bewoner.