Een gezin met multiproblematiek uit hun noodwoning helpen

Liever luisteren? Suzan Daamen van de Uitvoeringsbrigade vertelt zelf hoe ze Patrick en Daisy weer op weg hielp.

Patrick en Daisy zitten vast. Ze wonen met hun twee jonge dochters bij de ouders van Daisy. Daar wonen ook haar broer, twee honden en drie katten. Na drie jaar in deze bomvolle noodoplossing is het genoeg, vinden Daisy’s ouders en de betrokken instanties. Het is niet goed voor de medische toestand van hun ernstig zieke jongste dochter. Het huis is vervuild en er zijn zulke grote spanningen tussen de gezinsleden, dat de instanties zich zorgen maken om de veiligheid van de kinderen. Zelfs het waterbedrijf doet uit zorg een melding bij de gemeente na een routinecontrole.

Eerder zijn Patrick en Daisy hun huurwoning kwijtgeraakt door schulden. De schuldhulpverlening was geen optie, omdat Patrick destijds was opgenomen voor zijn alcoholverslaving. Door die schulden en doordat ze geen eigen huis hebben, krijgen ze nu geen urgentieverklaring. Na 2,5 jaar wachten, zijn ze nog niet dichterbij een woning uit het regionale woningnetwerk. Wel heeft Patrick inmiddels werk, maar met onregelmatige diensten. Daisy is depressief en vooral druk met de dochters en hun ziekenhuizenafspraken en jeugdhulpverlening. Het voelt voor hen onmogelijk om in de chaos thuis de papieren op orde te krijgen. Ondertussen is er een drangkader opgestart: Patrick en Daisy moeten aan voorwaarden voldoen om de kinderen een veilige omgeving te bieden. Wat te doen?

Vicieuze cirkel van stress

De verschillende problemen maken het moeilijk om Patrick en Daisy te helpen. Het gezin kan bijvoorbeeld de opvang in, maar door de beperkingen van hun dochter wijzen ze een plek af. Ze kunnen ook een jaar een woningkostentoeslag krijgen voor een particuliere woning. Maar zo’n woning is lastig te vinden en na een jaar weer te duur. Een cleanteam kan de vervuilde woning schoonmaken, maar Daisy’s ouders weigeren dat. Dit voorstel verergert zelfs de situatie en leidt tot fysiek geweld. Zo wordt het nog lastiger om de problemen aan te pakken.

Hoe langer de situatie aanhoudt, hoe erger de problematiek wordt. In die vicieuze cirkel verandert ook het gedrag van Patrick en Daisy. Ze voelen zich onbegrepen en vooral onder druk gezet door diverse instanties en afdelingen, die steeds met andere aanpakken komen en meer van hen vragen. De extra stress die dat oplevert, zorgt dat Patrick en Daisy steeds minder aankunnen. Het wordt voor hen lastiger om prioriteiten te stellen, om voorbij de korte termijn te denken. Ze gaan problemen ontwijken, worden passief en reageren wantrouwend op hulpverleners die ‘wéér wat willen’. Omgekeerd ervaren die hulpverleners hen weer als ongemotiveerd en leugenachtig.

Stap voor stap verbeteren

Een integrale aanpak van alle problemen van Patrick en Daisy bleef dus uit. Uitzonderingen maken op regels is immers lastig. Geen van de betrokken instanties kan verantwoordelijkheid nemen voor het gehele plaatje en er is ook geen overeenstemming over een goede oplossing tussen de verschillende partijen. Dat vertraagt het proces verder en verhoogt de kosten. Wel is duidelijk dat Patrick en Daisy hulp nodig hebben en nu overal buiten de boot vallen. Is een uitzondering een optie? En hoe legitimeer je dat?

Om de impasse te doorbreken, is de Uitvoeringsbrigade ingeschakeld. Patrick en Daisy krijgen zo één coach die samen met hen naar het volledige plaatje kijkt. De coach is altijd bereikbaar, ook ’s avonds, en is eerlijk over hun mogelijkheden. Het belangrijkste voor de coach is om eerst het vertrouwen van Patrick en Daisy te winnen, maar ook om hun keuzes en ‘copingstrategieën’ te begrijpen. Daarna onderzoeken ze samen de problemen, belemmeringen en kansen en werken ze aan een groeiplan met een aanpak voor de hele situatie. Doordat Patrick en Daisy stap voor stap werken aan verbetering en gedragsverandering, verbetert de situatie nu wel. Ze leren anders handelen en de coach houdt goed in de gaten welke hulp ze nodig hebben. Ook minder leuke boodschappen worden makkelijker geaccepteerd door de open en eerlijke houding van de coach.

Schakelen met instanties

De coach schakelt voor Patrick en Daisy met de verschillende instanties voor de juiste hulp. Zo verlengt de schuldhulpverlener de inlevertermijn voor alle documenten en is beschikbaar voor vragen. Ondanks de angst van Patrick om de controle te verliezen, gaan ze hierdoor toch akkoord met budgetbeheer. Dat neemt wat druk weg. Het groeiplan wordt gepresenteerd aan de gemeente en op basis daarvan krijgen Patrick en Daisy een urgentieverklaring. Zo krijgen ze binnen anderhalve maand een eigen woning. Daarnaast accepteren ze individuele begeleiding vanuit de Wmo, zodat ze een stabiele situatie in de nieuwe woning kunnen opbouwen.

Het maatwerk is natuurlijk alleen mogelijk wanneer de verschillende betrokken organisaties dit faciliteren en de professional zich weet te verantwoorden. Tegelijk wordt het maatwerk gelegitimeerd omdat deze bewoners alleen hierdoor duurzaam en gewaarborgd – door de individuele begeleiding vanuit de Wmo – kunnen groeien. Zo wordt bovendien verdere escalatie van de problematiek voorkomen. Dat levert een besparing op voor de inzet en dus in de kosten. Bij Patrick en Daisy was bovendien het maatwerk mogelijk omdat de regelgeving expliciet ruimte biedt af te wijken bij schrijnende toestanden en urgente omstandigheden.