Naar de verplichting van ouderenhuisvesting in het volkshuisvestingsprogramma
“Het ontwikkelen van zorgzame woongemeenschappen is nodig door het toenemende aantal senioren en de beperkte beschikbaarheid van verpleeghuizen”, benadrukt Hans Adriani. “De urgenties zijn hoog, maar het is wel nodig om goed over het ontwerp van de woonvormen na te denken. Hoe nodigt het gebouw uit tot ontmoeten en contact? En voldoet de plattegrond aan verschillende vereisten van bewoners, welzijn en zorg? Niet elke locatie is geschikt voor senioren; nabijheid van voorzieningen is gewenst. Vanuit de woningmarkt geredeneerd, draagt het realiseren van ouderenhuisvesting bij aan de doorstroming en daarmee aan het passend wonen. Waarom nog wachten”, stelt Adriani, “want vanaf 2026 is seniorenhuisvesting vereist in het verplichte volkshuisvestingsprogramma.”
Bron: Powerpointpresentatie Hans Adriani, bestuurlijk aanjager – Aanjaagteam Wonen, Welzijn en Zorg voor Ouderen
Samen boven de kaart hangen
Om van bod naar plot te komen ontwikkelde het Aanjaagteam Wonen Welzijn en Zorg voor Ouderen drie stappen hoe het proces in te richten om de concrete stap te kunnen maken naar het ruimtelijke programmeren van de ouderenhuisvestingsopgave. Stap 1: Voorbereiding; Stap 2: Aan de slag en Stap 3: Opvolging.
“Probeer niet alle opgaven voor je hele gemeente in één keer in kaart te brengen”, begint Edwin Prins. “Het stappenmodel zit heel logisch in elkaar, maar bij de start zijn het bepalen van gezamenlijk doel, focus en geografische scope het belangrijkst. Ook maakt het managen van verwachtingen daar onderdeel vanuit.” Verder adviseert hij om doel en werkwijze vast te leggen en dit af te stemmen met bestuurders. “Het is interessant om eerst breed op te halen en met elkaar te dromen: maak ook eens een prioriteitenlijst vanuit meest kansrijk, geschikt of impactvol.”
| Stap 1: Voorbereiding |
a. Doel & focus bepalen
b. Geografische afbakening
c. Deelnemers selecteren
d. Data & analyse |
| Stap 2: Aan de slag |
a. Introductie
b. Context en inspiratie
c. Ronde 1: Boven de kaart hangen
d. Ronde 2: Evalueren en prioriteren
e. Actiepunten benoemen |
| Stap 3: Opvolging |
a. Confronteer uitkomst sessie met de opgave
b. Verslaglegging (in kaartvorm)
c. Opvolging actiepunten
d. Vervolgsessie(s) plannen |
Tabel: Stappen van Bod naar plot
Haarlemse lessen uit de meerjarige Stadsdeal ouderenhuisvesting
Gemeente Haarlem werkt al een aantal jaar aan de meerjarige Stadsdeal Ouderenhuisvesting voor senioren. De opgave, visie en uitvoeringsagenda is in 2022 gezamenlijk vastgesteld vanuit een brede en actieve werkgroep, vertelt Mia Dieters vanuit haar rol van procesmanager van de stadsdeal. “De urgentie maakt dat deze aanpak voor de hand liggend is en partijen zijn hier ook toe bereid.”
Philomeen Hillege: “Aan de hand van drie hoofdlijnen werken we toe naar het realiseren van de woonopgave van senioren: via de nieuwbouw, de bestaande voorraad en levensloopbestendige wijken.” Tot 2030 zijn voor de nieuwbouw 10.000 woningen in Haarlem nodig. De partijen hebben met elkaar ontwikkelzones bepaald en per locatie ook de aantallen woningen. Concrete randvoorwaarden voor de nultredenwoningen (ook voor ouderen) zijn opgenomen in een leidraad. Deze leidraad is door zorgaanbieder Kennemerhart geïnitieerd. De randvoorwaarden zijn weer verwerkt in de vastgestelde spelregels nieuwbouw van de gemeente.
Potentie bestaande voorraad en zorgzame wijken
“Het potentieel voor ouderenhuisvesting in de bestaande voorraad is groot”, stelt Hillege. “Wij hebben de bestaande corporatievoorraad nabij zorgcomplexen in beeld gebracht op basis van (praktijk)kennis van de corporaties en de zorg. En, om tot zorgzame wijken te komen, zijn op stadsdeelniveau mini-conferenties georganiseerd. Daar zijn concrete ideeën verkend hoe op stadsdeelniveau we als samenwerkende partijen toe kunnen werken naar nieuwbouwkansen en de mogelijkheden in de bestaande woningvoorraad en om invulling te geven aan het concept van zorgzame wijken voor de ouderen in Haarlem.”
Lessen
Ter inspiratie voor andere professionals die met ruimtelijk programmeren van ouderenhuisvesting aan de slag zijn, vatten de strategisch adviseurs hun lessen samen:
1. Er is veel waar we op kunnen voortbouwen
- Er is een gedragen maatschappelijke urgentie.
- De kennis van de deelnemende partijen (bundeling van kennis moet je actief organiseren, want deze zit vaak alleen in ‘de hoofden’).
- Er zijn allerlei beschikbare data en onderzoeken.
- Er zijn heel veel kansen in de bestaande woningvoorraad en dat potentieel is vrij eenvoudig inzichtelijk te maken (door samen boven de kaart te hangen).
- Sluit aan op activiteiten en partijen in de wijk en maak dit met elkaar inzichtelijk.
2. Samenwerken wordt leuk als je ook samen écht aan het werk gaat
- Er is commitment van partijen in tijd, ruimte en enthousiasme (dat is vaak persoonsafhankelijk).
- Concrete acties leidt tot inzicht en energie.
- Er is een goede verdeling van werkzaamheden en kosten.
- Er is veel kennisuitwisseling en discussie: partijen kunnen brengen én halen.
- Het effect van onze werkwijze is breder dan de Stadsdeal Ouderenhuisvesting.