Praktijkvoorbeeld Huisvesting aandachtsgroepen

Amersfoort biedt huurcontract op eigen naam voor mensen met psychische kwetsbaarheid

14 maart 2025 | Leestijd: 5 minuten
Een regulier huurcontract op eigen naam voor inwoners met een psychische kwetsbaarheid in de wijk. Met dit uitgangspunt als norm zorgt de gemeente Amersfoort ervoor dat bewoners niet afhankelijk zijn van één partij voor zowel huisvesting als begeleiding. Daarmee heeft deze groep dezelfde huurdersrechten als andere inwoners van de stad. Hoe krijgt Amersfoort dit voor elkaar? Een brede en intensieve samenwerking blijkt de sleutel.

“Wij vinden het belangrijk dat Amersfoort een stad is die een thuis biedt. Of inwoners nu behoefte hebben aan zorg en ondersteuning of niet, iedereen moet hier prettig kunnen wonen en leven.” Dat is het statement dat twintig Amersfoortse organisaties in 2018 formuleerden ten aanzien van een toenemend aantal inwoners dat zelfstandig woont en zorg of begeleiding nodig heeft in de wijk. Op basis van dit statement werd gestart met het scheiden van wonen en zorg voor iedereen. Marin Guth, beleidsadviseur Wonen & Zorg bij de gemeente Amersfoort: “In 2018 formuleerden we gezamenlijk een visie op het zelfstandig wonen in de wijk en werkten dat uit in een uitvoeringsprogramma. Een huurcontract op eigen naam werd het uitgangspunt.”

Uitvoeringsprogramma Wonen en Zorg

In het gezamenlijk gedragen uitvoeringsprogramma Wonen en Zorg staan drie opgaven centraal en hebben zorgpartijen, woningcorporaties, welzijnswerk en gemeente afzonderlijke taken en verantwoordelijkheden. De opgaven zijn gericht op 1) voldoende en een divers aanbod aan woningen, 2) voldoende en passende zorg en begeleiding en 3) een inclusieve wijk.

Wonen in de wijk op basis van maatwerk

Voor inwoners met een psychische kwetsbaarheid zet de gemeente Amersfoort in op de beweging van Beschermd Wonen (intramuraal) naar wonen in de wijk met Beschermd Thuis. De focus ligt op het bevorderen van zelfstandigheid en autonomie. Dit vraagt een flexibele inzet en de mogelijkheid voor maatwerk bij het bieden van ondersteuning. Daarom is er binnen Beschermd Thuis gekozen voor arrangementen waarin de inzet makkelijk op- of afgeschaald kan worden. Sabine Drost, beleidsregisseur bij de gemeente Amersfoort, geeft aan dat doorontwikkeling van Beschermd Thuis gebeurt in afstemming met de aanbieders. “We zijn begonnen met twee arrangementen voor Beschermd Thuis, maar hebben daar na evaluatie met aanbieders een derde arrangement aan toegevoegd. Hiermee hebben we gehoor gegeven aan de behoefte om de ondersteuning nog verder af te kunnen schalen. Het gaat dan om inwoners die minder begeleiding nodig hebben maar nog wel behoefte hebben aan 24/7 bereikbaarheid.”

Drost legt daarnaast uit dat in bijna alle gevallen inwoners een regulier huurcontract voor onbepaalde tijd tekenen. “Als dit niet direct haalbaar of wenselijk is, wordt wanneer mogelijk gekozen voor een tijdelijk contract met verplichte begeleiding of een omklapcontract met maximaal twee jaar intermediaire verhuur. Wanneer de zelfredzaamheid voldoende is ontwikkeld in deze twee jaar wordt het contract omgeklapt naar een contract op eigen naam.”

Arrangementen Beschermd Thuis

De regio Amersfoort maakt binnen Beschermd Thuis onderscheid tussen drie arrangementen, die variëren in intensiteit van ondersteuning:

  • Arrangement 0: Ondersteuning is 24/7 telefonisch bereikbaar. Ondersteuning excl. dagactiviteit:
    4,5 uur per week.
  • Arrangement 1: Ondersteuning is 24/7 telefonisch bereikbaar en fysiek beschikbaar binnen een aanvaardbare tijd. Ondersteuning excl. dagactiviteit: 7,8 uur per week.
  • Arrangement 2: Ondersteuning is 24/7 telefonisch bereikbaar en fysiek beschikbaar binnen een aanvaardbare tijd. Uren ondersteuning excl. dagactiviteit: 12,5 per week.

Toegang tot Beschermd Thuis

Lokale (Wmo-)teams kunnen cliënten aanmelden bij het team Centrale Toegang. Zij voeren regionaal regie over het gehele proces rondom wonen en zorg – van intakes en evaluaties, tot aan uitstroom – en bekijkt wat iemand nodig heeft. “Het team heeft overzicht over het gehele aanbod en weet welke aanbieders ruimte hebben. Beschermd Thuis is daarbij altijd voorliggend aan Beschermd Wonen”, aldus Drost. “Dat houdt in dat bij een aanvraag Beschermd Wonen altijd nagegaan wordt of Beschermd Thuis een optie is, zeker wanneer iemand al een woning heeft. Zelfstandigheid en autonomie staan voorop, dus als iemand thuis kan blijven wonen heeft dat de voorkeur. Soms is er al te veel gebeurd in een woning. Dan gaat iemand niet per se naar Beschermd Wonen, maar kijken we of een andere woning beschikbaar is en bieden we daar Beschermd Thuis.”

Intensieve samenwerking als sleutel

Om Beschermd Thuis en een regulier huurcontract goed te laten verlopen, is een goede samenwerking nodig tussen woningcorporaties, aanbieders, ggz, belangenorganisaties, welzijn en gemeenten. In de Startnotitie Inkoop Wmo begeleiding en Beschermd Wonen (pdf) zet de regio Amersfoort in op een beperkt aantal aanbieders die gezamenlijk willen inzetten op het normaliseren van uitstroom, extramuralisering, ambulantisering en spreiding. En die goede lokale contacten en samenwerkingen hebben. Met de aanbieders wordt een contract afgesproken gebaseerd op partnership en taakgerichte bekostiging.

Bij de werkafspraken Thuis in de Wijk (pdf), die betrekking hebben op wonen met begeleiding in de wijk zónder aanbod van Beschermd Thuis, is de samenwerking tussen zorgaanbieders, corporaties en gemeente ook de basis. Guth vertelt: “Er wordt regelmatig geëvalueerd en actie ondernomen op de knelpunten die door partijen worden aangedragen. Deze knelpunten kunnen zowel vanuit casuïstiek naar voren komen als vanuit het proces tussen de partijen zelf. Een mooi voorbeeld van het gezamenlijke eigenaarschap is de verantwoordelijkheid voor eventuele schade aan een woning. Dit soort calamiteiten wordt financieel gelijkwaardig gedragen door alle partijen.”

Transformatiewerkplaatsen

“Amersfoort werkt ook met transformatiewerkplaatsen aan verbetering en ontwikkeling”, legt Drost uit. “Hierbij gaat het om een integraal overleg met verschillende samenwerkingspartners, om te werken aan gezamenlijke opgaven maar ook signalen en ideeën laagdrempelig in te kunnen brengen. Bij de transformatiewerkplaats Psychische Kwetsbaarheid is een klankbordgroep aanwezig, bestaande uit inwoners met ervaringskennis betrokken. Zij geven signalen van inwoners door en kijken mee bij de inkoopdocumenten voor Beschermd Wonen en Beschermd Thuis.”

Uit de transformatiewerkplaats is, in verschillende gemeenten in de regio, de behoefte aan ervaringsdeskundigheid in het herstelnetwerk voortgekomen. Welke activiteiten worden uitgevoerd in de sociale basis, wat is nog nodig en hoe dit kan worden ingevuld? Als gevolg heeft bijvoorbeeld een ervaringsdeskundige herstelcursussen gegeven in Baarn, waardoor inwoners hiervoor niet naar de ggz-instelling hoefden.

Ambities voor de toekomst

In het eerder vermelde uitvoeringsprogramma wordt benoemd dat de stap naar zelfstandig wonen vanuit een beschermde woonvorm voor sommige inwoners een te grote stap is. Daardoor zijn tussenstappen nodig. Niet alleen de arrangementen faciliteren maatwerk, maar ook inzet op diverse woonvormen. Het uitvoeringsprogramma zet in op passend woningaanbod en op keuzevrijheid van cliënten. “We streven er naar niet de cliënt te laten verhuizen als de zorg verandert, maar de zorg anders te organiseren”, aldus Drost.

Guth benadrukt hierbij: “Ook in de toekomst blijft het scheiden van wonen en zorg leidend, dat geldt voor iedereen.” Drost vult aan: “Aansluiting tussen het sociale en fysieke domein, waaronder het realiseren van goede voorzieningen in de wijk, is nodig om inwoners op een goede manier te laten wonen.” De Amersfoortse aanpak laat zien dat de beweging naar zelfstandig wonen met passende begeleiding en een huurcontract op eigen naam een proces is, geleid door een gezamenlijke doel- en normstelling, die continue afstemming vereist.

Contact

Susan van Klaveren 06 57 94 36 78 LinkedIn

Ontvang nieuws van Platform31

Nieuws, publicaties en bijeenkomsten van Platform31 automatisch in jouw mailbox? Meld je dan aan voor onze tweewekelijkse nieuwsbrief over actuele ontwikkelingen in stad en regio.

Bekijk al onze nieuwsbrieven en updates

"*" geeft vereiste velden aan