Het realiseren van flexwoningen speelt een cruciale rol in het aanpakken van het woningtekort. Gemeenten, woningcorporaties en andere betrokken partijen staan dan voor diverse uitdagingen. Van het creëren van draagvlak onder omwonenden en het vinden van geschikte locaties, tot het sluitend krijgen van de businesscase en het waarborgen van een prettige leefomgeving. Door samen te werken zoeken deze partijen naar oplossingen voor deze uitdagingen, waarbij het bundelen van krachten essentieel is om flexwoningen succesvol te realiseren. Gemeente Olst-Wijhe en woningcorporatie SallandWonen delen hun ervaring over hun samenwerking in de flexwoonprojecten Vink en Wengelerhoek, en de gemeente Hilversum en woningcorporatie de Alliantie vertellen over hun samenwerking in het flexwoonproject het Circusterrein.
Samenwerking gemeente Olst-Wijhe en corporatie SallandWonen
In Olst-Wijhe voelden de gemeente en SallandWonen gezamenlijk de urgentie om flexwoningen te realiseren vanwege de crisis op de woningmarkt. Zij zagen dat het aantal woningzoekenden toenam, maar het aanbod achterbleef, met als gevolg dat in korte tijd woningzoekenden een extreem lage slaagkans hadden. Tegelijk vergt het realiseren van nieuwbouw veel tijd; gemiddeld zo’n zes jaar van idee tot realisatie. En ook al verdient permanente woningbouw de voorkeur, het realiseren van flexwoningen bood lucht om in de (acute) woonbehoefte te voorzien. Marijke Kool, directeur-bestuurder SallandWonen: “Onze samenwerking begint die gezamenlijke gevoelde urgentie en vanaf dat moment hebben we alles samen gedaan.”
Bestuurlijk commitment
Door dit gezamenlijke gevoel van urgentie hadden de gemeente en SallandWonen een duidelijk doel voor ogen en was er van beiden kanten bestuurlijk commitment. Aafke Kuiper, projectleider gemeente Olst-Wijhe: “Beide bestuurders zetten meteen een duidelijke stip op de horizon: over een een jaar staan de flexwoningen er.” Beide organisaties maakten capaciteit en tijd vrij voor het realiseren van in totaal 76 flexwoningen; 26 in Olst en 50 in Wijhe. En er werd een gezamenlijk projectteam opgericht. Er was ook nauwe samenwerking met de regionale leverancier van flexwoningen. Belangrijk tijdens het project was het elkaar blijven vasthouden, ook als het moeilijk wordt.
Onderling vertrouwen
Een van de succesfactoren van de samenwerking is de gezamenlijke crisisaanpak. De gemeente en SallandWonen maakten een lean planning en zaten met grote regelmaat bij elkaar. Ze hadden parallelle processen met iedereen aan tafel. Dit vroeg veel van iedereen, maar daardoor kon het tempo erin blijven. Drie snelkookpansessies met alle disciplines en ketenpartners bij de start van het project, zorgden voor een stevige gezamenlijke basis en droegen bij aan de onderlinge verstandhouding en duidelijkheid en snelheid in het project. Ook in de communicatie trokken ze samen op en die gezamenlijkheid versterkte het verhaal naar buiten. De communicatie was vooral gericht op duidelijke informatie, veel en goed luisteren en doen wat je afspreekt. Kuiper licht toe: “Je moet duidelijk zijn in wat je doet en waarom je de dingen doet. En als je iets anders doet dan verwacht of beloofd, dat je dan ook durft te vertellen wat de reden hiervan is.”
Verder hebben de gemeente en SallandWonen een samenwerkings- en realisatieovereenkomst opgesteld met één gezamenlijke jurist. Kool vertelt: “Ons credo was: elk probleem is van ons samen.” Elke hobbel is gezamenlijk genomen en werd snel over beslist. Er was onderling veel vertrouwen in elkaar, waardoor risico’s goed konden worden afgewogen en beslisingen worden genomen. Kuiper vult aan: “Dat betekent ook dat het niet altijd gezellig was, er waren soms grote discusssiepunten, onder andere over geld. Maar als de wil er is, en die was er bij ons, dan kom je daar samen uit; het is geven en nemen.” Alle betrokkenen bij het project kijken met trots naar het eindresultaat. Kool sluit af: “Uiteindelijk bereik je samen meer dan alleen!”
Samenwerking gemeente Hilversum en corporatie de Alliantie
In Hilversum werken de gemeente en corporaties de Alliantie, Dudok Wonen en G&O samen aan het realiseren van 400 flexwoningen op het Circusterrein. Deze locatie ligt binnenstedelijk aan de zuid-westkant van de stad en is de laatste grote ontwikkellocatie in eigendom van de gemeente Hilversum. Anne Oosterbaan, directeur regio Gooi en Vechtstreek bij de Alliantie: “De keuze voor de permanente invulling van deze locatie duurt nog jaren. Door in de tussentijd verplaatsbare woningen te realiseren kan de woningbouw in Hilversum versneld worden.”
Gezamenlijk projectteam
Voor de start van het project was allereerst bestuurlijke en ambtelijke rugdekking nodig. Brede steun van alle partijen en voldoende capaciteit zijn daarbij cruciaal. De gemeente had een compact kernteam met een projectmanager, stedenbouwkundige, jurist ruimtelijke ordening en planoloog, waar andere beleidsvelden op waren aangehaakt. Net zoals in Olst-Wijhe werkten de gemeente en corporaties in één integraal projectteam samen. Daarnaast werden processen parallel gepland. Morris Jabri, projectmanager gemeente Hilversum (tot voor kort, nu bij gemeente Almere) licht toe: “Terwijl het ontwerpproces nog in volle gang was en input werd verzameld uit de omgeving, werden de ruimtelijke onderzoeken die nodig waren voor de onderbouwing van de omgevingsvergunning al in gang gezet. Dat vraagt enerzijds veel flexibiliteit van alle betrokkenen, maar levert anderzijds versnelling van het proces op.” Verder zijn er duidelijke afspraken gemaakt over de onderlinge taak- en rolverdeling en escalatieprocedures. Jabri onderstreept de noodzaak hiervan: “Dit draagt bij aan het onderlinge vertrouwen.”
Transparantie
Een van de belangrijkste succesfactoren is het écht met elkaar samenwerken. Oosterbaan vertelt: “Het is uiteindelijk gewoon mensenwerk. Je hebt een paar gouden krachten nodig die het verschil maken”. Eén initiatiefnemer is niet voldoende. Je moet als gemeente en corporaties echt samen optrekken, anders gaat dit ten koste van de snelheid. Dat kun je doen door het inrichten van een gezamenlijk projectteam. Dat vraagt om vertrouwen en transparantie. Zo hebben de corporaties hun investeringsbesluiten met elkaar gedeeld. Wat ook hielp was dat het Circusterrein in de prestatieafspraken was opgenomen.
Lef en vertrouwen
Verder waren er verschillende onzekerheden in het proces aanwezig. Dat vraagt zowel van de gemeente als corporaties lef en vertrouwen. En ook dat het nemen van risico’s evenwichtig tussen alle partijen is verdeeld, anders heb je daar last van in de besluitvorming. Daarnaast is de gezamenlijke communicatie naar buiten toe een van de succesfactoren. Oosterbaan licht toe: “Door consequent vast te houden aan een gezamenlijke boodschap, bleef de communicatie sterk en overtuigend. Zowel richting de media als samen het podium pakken bij een bewonersavond. Dat maakt dat het plan stevig staat en waterdicht blijft.”
Terugkijken webinar
Deze praktijkvoorbeelden werden gedeeld tijdens een webinar over flexwonen. Wil je meer weten over de succesvolle samenwerking tussen deze gemeenten en corporaties bij hun flexwoonprojecten? Bekijk het webinar.