Hoe je als EZ-team voor brede welvaart en economische veerkracht zorgt

Stel je bent hoofd Economische Zaken van één van de middelgrote steden in Nederland: wat staat je dan te doen? Hoe lever je met jouw team EZ een betekenisvolle bijdrage aan de ontwikkeling van jouw stad? Welke prioriteiten kies je? Waar zet je, met de schaarse middelen en menskracht die tot je beschikking staan, op in? Zodat je het verschil kunt maken voor de brede welvaart en economische veerkracht van jouw stad en de bredere regio.

Uit onze opgedane kennis binnen het REOS-Strategennetwerk 2.0 blijkt dat geo-economie er toe doet, ook als je een middelgrote stad bent in een regio die verder niet valt te vergelijken met wereldsteden als Parijs, Londen of Singapore. In mijn ogen begint het beantwoorden van bovenstaande vragen dan ook bij het bepalen van de positie van jouw stad binnen het economisch stedelijk netwerk van Nederland, Noordwest Europa en de wereld. Welke bijdrage levert jouw regio aan het verdienvermogen van Nederland? Hoe werken Europese en nationale programma’s en regelgeving door naar de bedrijven en ondernemers in jouw stad en regio?

Oog voor kleinschalig mkb ook belangrijk

Veel Nederlandse steden zullen dan tot de conclusie komen dat het van eminent belang is om een aantal speerpuntsectoren en kennisclusters tussen bedrijven en universiteiten en hogescholen te stimuleren. Het is echter juist belangrijk om ook oog te hebben voor het kleinschalig mkb. In de meeste Nederlandse steden is dit immers de belangrijkste motor van werkgelegenheid en groei van het bruto regionaal product. Dit mkb is uitermate divers wat betreft aantal medewerkers, de sector of branche waarin het actief is, levensfase, groeipotentie, eigendomsstructuur et cetera.

Uit onderzoek van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap blijkt keer op keer dat met name het mkb tot een omvang van 50 medewerkers zeer kwetsbaar is omdat het merendeel onvoldoende inzet op innovatie en vernieuwing. Ondernemers zijn veelal bezig met de waan van de dag en investeren onvoldoende om te anticiperen op een veranderende toekomst. Dat gaat ten koste van aandacht voor de transitie naar een circulaire, digitale en inclusieve economie en samenleving. En daarmee blijft veel potentie onbenut.

Vernieuwing aanjagen

Er ligt een mooie uitdaging voor teams EZ om het mkb te ondersteunen om te vernieuwen en te innoveren. Hoe? Door beschikbare kennis veel beter te laten circuleren tussen onderwijs- en kennisinstellingen en bedrijfsleven, en ook tussen bedrijven onderling. En in te zetten op een aantal prioriteiten:

1. Ken je ondernemers. Weet wat er bij hen leeft en speelt. Ga er op af en in gesprek. En investeer dus in het loopvermogen en accountmanagement dat tot je beschikking staat. Niet alleen in kwantiteit, ook in kwaliteit zodat je het maximale haalt uit het contact met ondernemers. Maar doe niet alles zelf, want er zijn al zoveel partijen die met ondernemers in contact staan. Stem de eigen gemeentelijke inzet en bijdrage dus heel goed af op wat andere partijen zoals KVK, RVO, ROM, provincie, economic board en zeker ook banken, accountants en branches en ondernemersverenigingen zelf reeds doen. Doe geen zaken dubbel en verwijs door naar anderen. Voeg vooral geen nieuw dienstverleningsaanbod toe, want er is al (te) veel beschikbaar en ondernemers kunnen door de bomen het bos al niet meer zien.
2. Bepaal de unieke, onderscheidende bijdrage van jouw stad en regio aan het verdienvermogen van Nederland. Stem dit af met het Rijk, want misschien zien zij het wel heel anders. Bepaal je positie in het ruimtelijk-economisch krachtenveld. Wie kiest wordt gekozen. Daag bedrijfsleven en kennisinstellingen uit om de economie van de toekomst te ontplooien. Faciliteer die samenwerking, jaag het aan, maar laat vooral het eigenaarschap bij hen. Voorkom dat het alleen een feestje wordt van het grotere bedrijfsleven en de usual suspects in de regio, betrek vooral ook het mkb dat innovatief, ambitieus en vooruitstrevend is. Maak ruimte voor ondernemers die vooroplopen en anderen inspireren om hetzelfde te doen.
3. Wees als team EZ verbindend. Ruimte en economie gaan hand in hand. Komen er woningen bij? Dan ook ruimte voor werken en ondernemen. Wordt bedrijfsruimte getransformeerd? Dan moet er elders nieuwe ruimte beschikbaar komen. Het gaat hier om een evenwichtige verstedelijking. Daarin moet ook plek zijn om te werken en te ondernemen. Voorkom dat stadsverzorgende bedrijven de stad uit worden gedrukt. En reserveer lucht in de ruimtelijke planvorming om in de toekomst ruimte te bieden aan de circulaire economie en een regionale circulatie van grondstoffen. Het juiste bedrijf op de juiste plek lukt alleen als er schuifruimte is. Natuurlijk moeten we mengen, schuiven en verdichten. En natuurlijk is dat financieel en juridisch ingewikkeld. Maar je kunt niet als stad alleen maar ruimte bieden om te wonen, er moet ook worden gewerkt.
4. En vergeet vooral de arbeidsmarkt niet. Nu al weten bedrijven niet waar ze de mensen vandaan moeten halen om vacatures vervuld te krijgen. Er is nog een enorm onbenut potentieel dat we kunnen aanboren. Bedrijven die schreeuwen om talent, blijken vaak weinig  aandacht te hebben voor een leven lang ontwikkelen en investeren onvoldoende in duurzame inzetbaarheid. Met veel kleine bedrijven die vaak geen HR-expertise in huis hebben is dit ook lastig, maar toch loont het. We staan voor de opdracht onze regionale arbeidsmarkten beter te laten functioneren. Zodat de beroepsbevolking voldoende toegerust is op de behoefte aan andere vaardigheden in ‘de nieuwe economie’. Aan het team EZ de schone taak de match te helpen maken tussen het arbeidsmarktbeleid en het bedrijfsleven. Alleen als teams EZ samen optrekken met hun collega’s van sociale zaken, lukt het om ambities waar te maken.

De positie van het team EZ binnen de gemeentelijke organisatie en in het krachtenveld van de samenwerking in de regio met andere gemeenten, het bedrijfsleven en vele andere partijen is complex en uitdagend. En tegelijkertijd ook cruciaal en betekenisvol. Zowel binnen de gemeentelijke organisatie als daarbuiten. De kunst is daarbij om binnen de beperkte middelen en mankracht slim positie te kiezen, met een paar heldere kernboodschappen stelling te nemen en de verbindingen te leggen die nodig zijn, maar realistisch te zijn in wat je daarbij werkelijk zelf kunt oppakken. Onze brede welvaart en ruimtelijk-economische concurrentiepositie staan op het spel. Als team EZ kun je werkelijk verschil maken om de transitie naar een circulaire, digitale en inclusieve economie te realiseren.