Bouwen aan herbestemming van cultureel erfgoed

Gebiedsontwikkeling met erfgoed: vloek of zegen?

Aan de ene kant komt de transformatie van zulke gebieden vaak moeizaam van de grond. De projecten staat onder druk door bezuinigingen en hoge leegstandcijfers in de vastgoedmarkt en daarnaast worden dergelijke complexe herbestemmingsprocessen veelal geplaagd door impasses en conflict.

Aan de andere kant kan cultureel erfgoed juist een belangrijke aanjager zijn voor de transformatie van een gebied. Cultureel en industrieel erfgoed biedt een belangrijke meerwaarde en trekt (nieuwe) partijen aan die waarde hechten aan het behoud van het erfgoed en de potentie van erfgoed graag willen benutten. De laatste jaren is er veel belangstelling voor het herbestemmen van erfgoed en hier kunnen gemeenten slim op inspelen.

Samenwerking en verevening

De publicatie ‘Bouwen aan herbestemming van cultureel erfgoed’ bespreekt de kansen en mogelijkheden van gebiedsontwikkelingsopgaven met cultureel erfgoed. Dit gebeurt aan de hand van verschillende praktijkvoorbeelden uit heel Nederland. In de publicatie wordt ingezoomd op het proces van planvorming en de mogelijkheden voor verevening van de kosten en baten tussen de betrokken actoren. Dit levert interessante inzichten op voor herontwikkelingsprojecten waar partijen waarde hechten aan het behoud van erfgoed. Zij zijn continu op zoek naar goede argumentatie in de onderhandeling en naar mogelijkheden om de kosten en baten te verevenen.

Lessen voor de praktijk

In de publicatie worden verschillende lessen voor de praktijk geformuleerd. De sleutel voor succes ligt in veel gevallen bij de vorming van creatieve coalities tussen overheid, bedrijfsleven en gebruikers c.q. belanghebbenden die het erfgoed graag willen behouden. Het experimenteren met verschillende vormen van verevening biedt mogelijkheden om de ontwikkeling van het gebied, ondanks de hoge kosten voor onder andere sanering, toch te kunnen realiseren. Ook het inzetten op tijdelijkheid is een belangrijke les, waarbij het noodzakelijk is om de tijdelijke functies te verbinden met een stapsgewijze ontwikkeling van het gebied.

Onderzoek

De publicatie ‘Bouwen aan herbestemming van cultureel erfgoed’ is één van de resultaten van het onderzoek ‘Kansen en mogelijkheden voor verevening van cultureel erfgoed in integrale gebiedsontwikkeling’ uitgevoerd door de Universiteit Twente. Het onderzoek maakt onderdeel uit van het ‘Kennis voor Krachtige Steden’ onderzoeksprogramma van Platform31. Vanuit de praktijk zijn de gemeente Tilburg, Zaanstad, Hengelo en Enschede als stedelijke consortiumpartners bij het onderzoeksproject betrokken geweest.

De publicatie bouwt voort op een ander ‘Kennis voor Krachtige Steden’ onderzoek waarin de economische waarde van cultureel erfgoed centraal staat. In de publicatie Cultureel erfgoed op waarde geschat’ tonen onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam aan dat cultureel erfgoed een grote economische toegevoegde waarde heeft.

In samenwerking met Universiteit Twente.